Berdaq atindag’i Qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti tariyx fakulteti 4 a kurs studenti Joldasbaeva Gu’lnaranin’ tariyxiy u’lketaniw pa’ninen tayarlag’an o’zbetinshe jumisi

“No’kis atamasinin’ kelip shig’iw tariyxi”

• No’kis so’zi, No’kis uriwi ham No’kis qalasi atamasi haqqinda har qiyli boljawlar aytilip kelingen. «Respublikaliq baspalardin’ birinde «jeti qus» atamasi menen jariyalang’an an’izda og’ada qiziqli a’ngimeler keltirilgen. Usi an’izda «Qaraqalpaq xalqinin’ tu’p babasi Qara qaxan ha’r ulina enshi elestirgende olarg’a qus inam etiwdide esten shigarmapti. Sol ta’rizde qaraqalpaqlar a’zel-a’zelden quslardin’ ayrim turlerin kiye tutqan. Qarababa Muytenge-iytelgi, Qoniratqa-lashin, Qitayg’a-qarshig’a, Qipshaqqa-bu’rkit, Kenegeske-sunqar, Mang’itqa-tu’ygin kibi quslardi enshi etipti. Al uliwma qaraqalpaqtin’ qusi etip, ata-baba siying’an Nurqusti belgileydi» delingen»

• Usi Nurqus – nurdan jaratilg’an qus. Nurqus – adamzattin’ qorg’awshisi. Qumayqus – baxttin’, bayliqtin’ timsali bolsa, nurqus baqiyliqtin, ma’ngiliktin’, barliqtin’ timsalidir… dep an’izlarda keltirilgen. Ja’nede an’iz a’ngimelerde No’kis qalasinin’ a’ymag’i erte zamannan berli qus bazari bolip kelingenligi aytiladi
• An’izlarda No’kis qalasinin’ atamasi qus so’zinen kelip shiqqan degen tusinikti an’latsa, alimlar menen izertlewshilerdin’ ko’pshiligi No’kis atamasin Nokis ruwinin’ atamasi menen baylanistiradi.
• Bir qansha ilimiy miynetlerde son’g’i 250-300 jillar dawaminda No’kis qalasi orninda a’skeriy qorg’anlar bolg’anlig’i keltiriledi. Ertede Nuskas, Nawkas, Nixan, endi birde Nawket yamasa Shora, Shorasha (Shorsha) atamalari menen belgili bolgan shahar son’g’ilig’inda iri qaraqalpaq uriwi Nokis ataliginin’ ati menen atalganlig’i belgili

• Jaziwshi Uzaqbay Pirjanovtin erterektegi bir miynetlerinde Nukuz so’zin parsi tilindegi tog’iz sanina tiykarlanip, tog’iz uriw yamasa tog’iz tiyre atamasinan kelip shiqqan boliwi itimal degen pikirdide bildiredi. Bir qansha jazba dereklerde ham “T.Qanaatovtin miynetlerinde No’kis qa’wimi tog’iz emes al, on uriwdan – Altimshaq, Go’bdir, Jamanjaq, Bozaq, Tama, Baymaq, Bayuwli, Jaqayim, Jaypar, Mesitlerden ibarat dep ko’rsetilgen hamde usi uriwlar atamalarina, olardin basqa arislar uriwlarina tarqalip ketiwine qa’wimler ha’m toparlardin’ o’z-ara birigip oraylasiwi ayrim jag’daylarda ajiralip ketiw hallarina ken’ sholiw jasag’anin ko’remiz. Ol o’z pikirlerinin’ juwmag’inda No’kis qalasinin’ atamasi usi ma’kanda erteden qonis basip jasap atirg’an no’kis uriwinin’ atinan kelip shiqqan degen boljawdi aytadi

Joqarg’i ken’es imarati

• Joqarg’i ken’es imarati

Berdaq ma’mleketlik muzeyi

• Berdaq ma’mleketlik muzeyi

Tashkent miymanxanasi

• Tashkent miymanxanasi

Savitskiy atindag’i ma’mleketlik ko’rkem-o’ner muizeyi

• Savitskiy atindag’i ma’mleketlik ko’rkem-o’ner muizeyi

No’kis vokzali

• No’kis vokzali

Imam ishan Muhammed jome meshiti

• Imam ishan Muhammed jome meshiti