Berdaq atinda

Test sorawları
1. Ayıp kórme, sóylep turǵan qızıl til.
Gáhi aytqıl, gáhi aytpa, óziń bil. Astı sızılǵan sózler qaysı sóz shaqabı hám gáp aǵzası?
A) atlıq, /baslawısh/
V) ráwish, /pısıqlawısh/
S) atlıq, /anıqlawısh/
D) dáneker, /gáp aǵzası emes/

2. Sintaksis neni úyretedi?

A) Sintaksis sózlerdiń qurılısın sóz dizbekleriniń qurılısın úyretedi
V) Sintaksis sózlerdiń, gáplerdiń mánilerin, túrlerin úyretedi
S) Sintaksis tildegi seslerdiń gáplerdiń olardıń dúzilisin úyretedi
D) Sintaksis sóz dizbegin hám gáplerdi, olardıń túrlerin dúziliw jolların úyretedi

3. Sóz shaqapları qalay klassifikaciyalanadı?

A) Sózdiń sorawları boyınsha
V) Sózdiń jalǵawları boyınsha
S) Sózdiń mánisi,morfologiyalıq belgisi hám gáptegi xızmeti boyınsha
D) Sózdiń forması boyınsha

4. Qaraqalpaq tilinde sózliklerdiń qanday túrleri bar?

A) Sinonimlik, orfografiyalıq, dialektologiyalıq, frazeologiyalıq
V) Filologiyalıq, awdarma, eki tillik, túsindirme
S) Enciklopediyalıq, tariyxıy, biologiyalıq, lingvistikalıq, fizikalıq
D) Matematikalıq, enciklopediyalıq, geometriyalıq, fizikalıq, geografiyalıq

5. Qısıq dawıslılar qaysılar?

A) a, ı, o, u V) u, ú, ı, i S) u, e, a, w D) w, e, o, o

6. Kelbetlik neni bildiredi?

A) Predmettiń belgisizligi.
V) Predmettiń belgisin.
S) Predmettiń qatnasın.
D) Predmettiń muǵdarın.

7. Ashıq dawıslılar qaysılar?

A) o, ó, u, ú V) ı, i, e, ú S) a, ı, o, o D) a, á, o, ó

8. Dawıssızlar jasalıw ornı boyınsha qalay bólinedi?

A) Únli, únsiz, shawkımlı, sonar
V) Jabısıńqı, juwısıńqı, birikpeli, dirildewik
S) Erinlik, til aldı, til ortası, til artı, komekey, kishkene tillik
D) Qos erinlik, awızlıq hám murınlıq, sonar, affrikat

9. Modal sózler qanday xızmet atqaradı?

A) Haqıyqıy emes háreketti ańlatadı.
V) Tańlanıwdı bildiredi.
S) Sóylewshiniń óz pikirine onıń haqıyqatlıǵına qatnasın bildiredi.
D) İshki sezimlerdi ańlatadı.

10. Gáptiń mazmunı boyınsha qanday túrleri bar?

A) Bir sostavlı, eki sostavlı
V) Xabar, soraw, úndew, buyrıq
S) Jay, qospa
D) Keńeytilgen hám keńeytilmegen

11. O, U dawıslıları qanday seseler?

A) erinlik, juwan, ashıq dawıslılar
V) eziwlik, juwan, ashıq dawıslılar
S) erinlik, juwan dawıslılar
D) erinlik, jińishke dawıslılar

12. Hay-hay,tuwılǵan jerdiń samalın-ay!

A) Eliklewish V) Janapay S) Tańlaq D) Modal sóz

13. Tuwra tolıqlawshı bar gápti tabın?

A) Paxtadan turli gezlemeler islenedi
V) Paxtanı kol menen teremiz
S) Paxta jıyın terimine baramız
D) Paxta respublikamızdıń baylıwı

14. Dawıssız fonemalardıń dawıs hám shawqımnıń qatnası boyınsha bóliniwi?

A) Únli, únsiz, sonor
V) Jabısıńqı, juwısıńqı, dirildewik
S) Erinlik, tillik, kishkene tillik, kómekey
D) Murınlıq, awızlıq

15. Artıqtıń anası balasınıń izinen kórinbey ketsede qarap turdı. Kórinbey ketsede qaysı gáp aǵzası?

A) Baslawısh V) Bayanlawısh S) Tolıqlawısh D) Pısıqlawısh

16. Tirkewishler qaysı seplikler menen qollanıladı?

A) İyelik, orın, tabıs
V) Keńislik seplikleri menen.
S) Ataw,barıs,shıǵıs.
D) Grammatikalıq seplikler menen.

17. Qaysı qatardaǵı tirkewishler tek shıǵıs sepligi menen qollanıladı?

A.Ushın, qarsı, bolar, sayın, qaray.
V) Beri, aldın, keyin, góre, basqa
S) Arqalı, qaraǵanda, sayın, sheyin, bóten.
D) ózge, soń, boyınsha, qarap, burın.

18. Sepleniwdiń neshe túri bar?

A) 1 V) 2 S) 3 D) 4

19. Eziwlik dawıslılar qaysılar?

A) a, ı, u V) a, á, e S) o, a, e D) u, ch, i

20. Kishi peyil bala, er júrek jigit sóz dizbeginiń qaysı túri?

A) turaqlı sóz dizbegi V) leksikalıq sóz dizbegi
S) qospa sóz D) atawısh sóz dizbegi

21. Qaysı kómekshi sóz shaqabı seplik jalǵawlarına jaqın turadı?

A) Modal sóz V) Janapay S) Tańaq D) Tirkewish

22. Sózdiń túbiri degen ne?

A) Sózdiń leksikalıq máni ańlatıwshı bólegi.
V) Sózdiń basındaǵı bólegi.
S) Ózgertetuǵın bólegi.
D) Sózdiń ózgermeytuǵın bólegi.

23. Kómekshi mofemalar degen ne?

A) Leksikalıq mánige iye bóleksheler.
V) Sózdegi jalǵawlar.
S) Sózdi hám onıń formasın jasawshı,onı baylanıstırıwshı bólekler.
D) Sózdi ózgertiwshi bólekler.

24. Sintaksislik birliklerge neler kiredi?

A) Sóz, sóz dizbegi V) Ses, gáp S) Gáp, morfema D) Sóz dizbegi, gáp

25. Qanday atlıq betlenedi?

A) Háreketti bildiretuǵın.
V) Kim? sorawına juwap beretuǵın.
S) Janlı predmetlerdi bildiretuǵın.
D) Ne? sorawına juwap beretuǵın.

26. «Respublikamızda» sózinde qanday buwınlar bar.

A) qamaw+qamaw+ashıq+ashıq+qamaw+ashıq.
V) ashıq+ashıq+tuyıq+qamaw+tuyıq+ ashıq.
S) qamaw+qamaw+tuyıq+ashıq+ashıq+ qamaw.
D) qamaw+tuyıq+qamaw+ashıq.

27. Dawıslı fonemalar tildiń tik jaǵdayı boyınsha qalay bólinedi?

A) Ashıq, qısıq V) Til aldı S) Erinlik, eziwlik D) Aralas, orta kóterińki

28. Kól shuwıldap tınımsız ızıńlaydı. Gápte neshe dawıslı, neshe dawıssız bar.

A) 11 dawıslı, 17 dawıssız.
V) 11 dawıslı, 9 dawıssız.
S) 12 dawıslı, 17 dawıssız.
D) barlıq juwaplar nadurıs.

28. Jigirmalap sózi mánisi boyınsha qanday sanlıq?

A) Sanaq V) Qatarlıq S) Jıynaqlaw D) Toplaw

29. Dawıslı hám dawıssız fonemalardıń parqı?

A) Dawıslı fonema buwın quray almaydı al dawıssızlar buwın quraydı
V) Dawıslı fonemalardı aytqanda ókpeden shıkqan hawa irkinishsiz shıǵadı, al dawıssızlapdı aytqanda irkinishke ushıraydı
S) Dawıslı fonemalarga shawkım, al dawıssızlarga dawıs tán.
D) Dawıslı fonemanı aytqanda xawa aǵımınıń páti kúshli, al dawıssızlardı aytqanda ólpeń

30. Gáptiń tiykarǵı belgileri?

A) Kommunitikalıq, predikativlik
V) Subektivlik, kommunikativlik
S) Predikativlik, intonaciya
D) İntonaciya, kommunikativlik

31. Tartım kategoriyası neni bildiredi?

A) Predmettiń iyesin.
V) Sózlerdegi baylanıstı.
S) Predmettiń bir betke tiyisliligin.
D) Predmettiń belgili ekenin.

32. Qos erinlik dawıssızlar qaysılar?

A) v, u, o, u V) m, sh, j, y S) m, w, b, p D) p, f, c, ch

33. Ráwish neni bildiredi?

A) Predmettiń muǵdarın.
V) Belginiń belgisin.
S) Predmettiń belgisin.
D) Kúshli háreketti.

34. Dánekerler qanday xızmet atqaradı?

A) Mánili hám di baylanıstıradı.
V) Sózlerge qosımsha máni beredi.
S) di baylanıstıradı.
D) Birgelikli aǵza hám qospa gáplerdi baylanıstıradı.

35. Atlıqtıń subektiv máni bildiriwshi formaları qaysı qatarda berilgen?

A) -qısh, -ǵısh, -ǵaq, -gek, -qın, -kin.
V) -shıq, -shik, -shok, -shaq, -sha, -she.
S) -ısh, -ish, -ıq, -ik, -aq, -ek, -jan.
D) -tay, -alaq, -laq, -ǵısh, -kısh, -sha, -she.

36. Leksika-semantikalıq ózgesheligine qaray eliklewishler neshege bólinedi?

A) 3 V) 5 S) 2 D) 4

37. Bizge kitap berip jibersin?

A) Jasırın iyelik sepligi V) Jasırın tabıs sepligi
S) Jasırın shıǵıs sepligi D) Jasırın barıs sepligi

38. Gápler aytılıw mazmunına qaray túrlerge bólinedi?

A) Jay, qospa gáp
V) Keńeytilgen, keńeytilmegen
S) Bir sostavlı, eki sostavlı
D) Xabar, soraw, undew, buyrıq

39. Feyillerdegi bolımsızlıq qalay bildiriledi?

A) Qarama-qarsı mánidegi sózler arqalı.
V) Emes, biraq sózleri arqalı.
S) Emes, -ma//-me janapayları arqalı.
D) Belgisizlik almasıwı arqalı.

40. Diyxanshılıq eginleri qırmanǵa jıynalǵan degen gáptegi kırmanǵa sózin qanday basqa seplik penen almastırıwǵa boladı?

A) İyelik V) Tabıs S) Shıǵıs D) orın


41. Jálmen birese ózinen óktemirek Jiyemuratqa, birese esik bettegi Temirbekke qaraydı. Gáptin qaysı túri?
A) dizbekli qospa gáp
V) gezekles dizbekli qospa gáp
S) birgelkili aǵzalı jay gáp
D) baǵınıńqı qospa gáp

42. Dizbekli qospa gáp degenimiz ne?

A) Eki gáptin dizbeklesip keliwine aytamız
V) Eki gáptiń baǵınıp baylanısıuına aytamız
S) jay gápleri biri ekinshisine ǵárezsiz dizbeklesip baylanısıwınan dúzilgen gáplerge aytamız
D) jay gáplerdiń dizbeklesip hám baǵınıp baylanısıwına dúzilgen gáplerge aytamız
43. Qaysı qatarda tek atlıqqa tán kategoriyalar atalǵan?
A) Seplik, dáreje, awıspalı-awıspasızlıq
V) Seplik, tartım, san
S) Tartım, meyil, máhál
D) San, máhál, seplik

44. Qaysı qatarda mánili sóz shaqapları atalǵan?

A) Páwish, dáneker, eliklewish, janapay
V) Sanlıq, tirkewish, almasıq, tańlaq
S) Kelbetlik, eliklewish, dáneker, modal sózler
D) Atlıq, kelbetlik, sanlıq, feyil

45. Qaysı qatarda tek atalǵan?

A) Dáneker, tańlaq, janapay
V) Janapay, eliklewish, ráwish
S) eliklewish, tirkewish, modal sózler
D) Tirkewish, dáneker, janapay

46. Sintaksislik baylanıstıń qanday túrleri bar?

A) Grammatikalıq, sintaksisilik
V) Dizbekli, ǵárezli
S) Dizbekli, baǵınıńqılı
D) Ǵárezsiz, baǵınıńqılı

47. Rásmiy is qaǵazları leksikası?

A) Rásmiy is qaǵazları leksikası dep kúndelikli turmısta kollanılıp júrgen sózlerdi aytamız. (dápter, kólem, arıq, arza, bayanat, xápte)
V) Rásmiy qatnasta arnawlı túrde qollanılatuǵın sózler rásmiy is qaǵazları leksikası boladı (arza, guwalıq, bayanat, buyrık)
S) Rásmiy is qaǵazları leksikası dep jazıwda qollanılıp kiyatırǵan sózlerdi aytamız (taxtaga jaz, esaptı shıgarıw, jurnaldı barlaw, náwbetshilik)
D) Gazeta hám jurnallarda qollanılıp júrgen sózler rásmiy is qaǵazları leksikası boladı (minnetdarshılıq, qutlıqlaw, daǵaza, xabar, gúrriń)

48. Anıqlawıshtıń sorawları qaysılar?

A) Kim? qaysı? qanday? qay jerde?
V) Kimniń? ne qıladı? qalay? qáytıp?
S) Kimniń? neniń? qanday? qaysı? qaydaǵı?
D) Qay jerdegi? qashan? qaytıp?

49. Álle qanday sózi mánisi boyınsha qanday almasıq?

A) Siltew V) Bolımsızlıq S) Soraw-qatnas D) Belgisizlik.

50. Dushpan arasına jansız jiberildi degen gápte jansız atlıǵı qanday usıl menen jasalǵan?

A) Affiksaciya
V) Sóz qosılıw
S) Leksika-semantikalıq
D) Sóz qosılıwı hám affiksaciya
51. Adektivaciya degen ne?
A) Basqa sóz shaqaplarınıń almasıkqa ótiwi
V) Basqa sóz shaqaplarınıń ráwishke ótiwi
S) Basqa sóz shaqaplarınıń kelbetilikke ótiwi
D) Basqa sóz shaqaplarınıń atlıkqa ótiwi
52. Sóz mánisinin awısıw usılları qanday?
A) Sóz metaforalıq, metonimiyalıq, sinekdoxalıq usıllar arqalı awısadı
V) Sóz mánisi tikkeley awısadı (kino, roman, báxár)
S) Sóz mánisi usaslıń belgilerine qaray awısadı (dóńgelek arba, dóńgelek shar)
D) Sóz mánisi olardıń baylanısına qaray awısadı (teri kolǵap, aǵash qasıq)
53. Qaysı sózlerde sesler keyinli tásirge ushıraǵan.
A) esigi, sanlıq, teregi
V) basshı, aǵashqa, jemxor
S) shtapbqa, essiz, mektepke
D) A hám V
54. Seplik kategoriyası neni bildiredi?
A) Atlıqtıń baska sózler menen baylanısın.
V) Atlıqtıń baska sózlerdeń jasalıwın.
S) Atlıqtıń subektiv formaların.
D) Predmettiń muǵdarın.
56. Házirgi qaraqalpaq ádebiy tiliniń grammatikası qashan baspadan shıqtı?
A) 1990 V) 1991 S) 1992 D) 1994
57. Janapaylar qanday xızmet atqaradı?
A) Sózlerdiń mánisin ózgertedi
V) Sózlerge qosımsha máni júkleydi
S) Sózlerdi baylanıstıradı
D) Jańa sóz jasaydı
58. Dóretiliwshilik sózinde neshe morfema bar?
A) 1 V) 2 S) 3 D) 4
59. Aydana ornınan órre turdı da, dalaǵa shıǵıp ketti. Gáptiń qaysı túrine kiredi?
A) Jay gáp V) Qospa gáp
S) Dizbekli qospa gáp D) Qospalanǵan jay gáp

60. Tirkewish qanday xızmet atqaradı?

A) Sóz benen sózdi teń baylanıstıradı
V) Sóz benen sózdi baǵındırıp baylanıstıradı
S) Sózge qosımsha máni beredi
D) Sózge modalllıq máni beredi