Berdaq atinda

2. Barıs sepligindegi sózlerdi basqarıp keletuǵın tirkewishler. Geypara tirkewishler barıs sepligindegi sózlerdi talap etip, olar menen bir leksikalıq mánide jumsaladı. Barıs sepligindegi sózlerdi talap etip, onıń menen bir mánilik qatnasta jumsalatuǵın tirkewishlerdiń baslıları tómendegiler: taman, jaqın, salım, beyim, deyin, sheyin, shekem, qarsı, qaraǵanda, qaramastan, qarap, say, sáykes hám t.b. Mısalı: Sáwle stolǵa jaqın keldi.
3. Tabıs sepligindegi sózlerdi basqarıp keletuǵın tirkewishler. Tirkewish sózlerdiń ayırımları tabıs sepligindegi sózlerdi basqarıp, olar menen bir mánide qollanıladı. Bunday tirkewishler tilimizde kóp emes. Olar mınalar: jaǵalap, boylap. Mısalı: Dáryanı jaǵalap úyge qayttım.
4. Shıǵıs sepligindegi sózlerdi basqarıp keletuǵın tirkewishler. Qaraqalpaq tilinde shıǵıs sepligindegi sózlerdi talap etip, olar menen bir mánilik qatnasta jumsalatuǵın tirkewishler tómendegiler: beri, berman, beter, baslap, burın, ilgeri, aldın, keyin, soń, góre, basqa, ózge, tısqarı, aslam, artıq hám t.b. Mısalı: Yusip oqıtıwshılıq xızmette eki jıldan berli isleydi.
Dánekerler. Sóz benen sózdiń, sóz toparlarınıń, sonday-aq gáptiń birgelikli aǵzaları menen qospa gáptiń quramındaǵı jay gáplerdiń araların baylanıstırıw ushın qollanılatuǵın sóz shaqaplarınıń bir túri bolıp tabıladı. Dánekerler basqa sıyaqlı shıǵısı jaǵınan mánilik sózler bolǵan. Olar ózgermeytuǵın morfologiyalıq kategoriya bolıp sóz ózgertiwshi hám sóz jasawshı affikslerdi qabıl etpey, turaqlı túrde qollanıladı. Dánekerler gáptegi sintaksislik xızmetine qaray dizbeklewshi hám baǵındırıwshı bolıp ekige bólinedi¹.
Dizbeklewshi dánekerler. Gáptiń birgelikli aǵzaları menen dizbekli qospa gáptegi sıńarlardıń araların bir-biri menen teń túrde baylanıstıradı hám olardaǵı hár túrli mánilik qatnaslardı bildiredi. Dizbeklewshi dánekerler ańlatqan mánilik ózgesheliklerine qaray tórt toparǵa bólinedı
1. Biriktiriwshi dánekerler. Gáptiń birgelikli aǵzaların, dizbekli qospa gáptiń sıńarların óz-ara baylanıstırıw ushın qollanıladı hám olardıń arasındaǵı mánilik baylanıstıń bir-biri menen teń ekenligin bildiredı hám, hám de, jáne, jáne de, taǵı, taǵı da, da, de, ta, te hám t.b. Mısalı: ol joldasları menen oylastı hám keńesti.