Berdaliyeva maloxatxonning


Narsalarning mavzuga tegishli guruhini tuzish



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/12
Sana03.07.2022
Hajmi0,82 Mb.
#734692
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
kurs ishi nnnn

1. Narsalarning mavzuga tegishli guruhini tuzish:
ust kiyimlar (
ko’ylak, 
kostyum,
. . .) va oyoq kiyimlar 
(botinka, tufli, .. )
; uy hayvonlari va yovvoyi hayvonlar 
kabi. Bunda bolalar 
«Bu nima?»
so’rog’iga javob berishga o’rgatiladi: 
Bu n i m a?

Avtobus. Avtobus nima? - Mashina.
2
. Bir turdagi narsalarni sanab ko’rsatish va umumlashtiruvchi bir so’z bilan 
nomlash.
Masalan,
stol, stul, shkaf
larni bir so’z bilan qanday nomlash mumkin? 
(Mebelь) 
3. Berilgan narsalardan bir guruhga kirmaydiganlarini ajratish.
Masalan, 
qalam, pero, chizg’ich, o’chirg’ich, stul
ko’rsatiladi, o’quvchilar o’quv qurollarini 
ajratadilar, 
stul
o’quv quroliga kirmasligini, mebel ekanini aytib o’tadilar. 
Bunday mashq o’yin tariqasida o’tkazilishi ham mumkin: ma’lum so’zlar berilib, 
ortiqchasini topish va nima uchun ortiqcha ekanini tushuntirish talabi qo’yiladi: 
qaldirg’och, chumchuq, mushuk, musicha. 
4. Predmet nomlari va belgi bildirgan so’zlarni guruhlarga ajratish.
Bunda 
so’zlar 
choynak, tesha, bolta, piyola, arra, tarelka
kabi aralash beriladi. O’quvchilar 
guruhlab, 
idishlar nomi: choynak, piyola, ... ; ish qurollari nomi: tesha, bolta, ... 
kabi 
yozadilar. Narsa belgisini bildirgan so’zlar ham aralash beriladi, bolalar to’rt guruhga 
(rang, maza, shakl, xususiyat) ajratadilar. 
5. Qarama-qarshi qo’yish bilan umumlashtirish: 
qaldirg’och, chumchuq, bulbul 
− qushlar,
 tovuq, xo’roz, kurkalar-chi? (Parrandalar.) 


31 
Mantiqiy mashqlar sermazmun bo’lishi, o’quvchilarning tajribasi bilan 
bog’lanishi, ularni to’g’ri fikrlashga o’rgatishi, bilimlariga aniqlik kiritishi va tartibga 
solishga xizmat qilishi lozim. Bunday mashqlardan o’rni bilan boshqa darslarda ham, 
o’qish va grammatika darslarida ham foydalaniladi
13

XULOSA 
Mazkur ishda boshlang’ich sinf o’quvchilarining so’z va uning mazmuni, 
o’quvchilarning lug’aviy ko’nikmalari, o’quvchilar bilan lug’at ustida ishlash 
metodlari, tildagi so’zlarning ma’no va shakl munosabatiga ko’ra turlari haqida 
o’quvchilarga ma’lumot berish va ularning bilimini oshirish maqsad qilib qo’yilgan.
O’quvchi so’z orqali tevarak-atrof, jamiyatdagi bo’layotgan voqea-hodisalardan 
xabardor bo’ladi. Undan o’ziga xulosa chiqaradi. Bu esa o’quvchiga turlicha ta’sir 
qiladi va uning ta’siri jamiyatga, atrofdagilarga bo’lgan e’tiborini belgilaydi. Shuning 
uchun ham boshlang’ich ta’limda so’z va uning so’z va uning ma’no xususiyatlariga 
alohida e’tibor berish kerak bo’ladi. Bizga ma’lumki, kichik maktab yoshidagi 
o’quvchilarning so’zlarga ta’sirchanligi kuchli bo’ladi. Har bir aytilgan so’z izohini 
o’quvchilarga ta’kidlab o’tish maqsadga muvofiq bo’ladi. Aynan shu holatda bir 
so’zning lug’aviy ma’nosini o’quvchilarga to’g’ri yetkazishimiz, ularning 
dunyoqarashini hisobga olishimiz lozim bo’ladi. 
“So’z” mavzusi o’tilayotganda o’quvchilar tomonidan so’zning talaffuzi, leksik 
ma’nosi, morfologik tarkibi, grammatik belgilari, yasalishi, nutqda ishlatilishi va 
yozilishini yaxlit tushunishga asosiy diqqat qaratiladi. Bunda o’qituvchi so’zning nom 
bo’lib xizmat qilishini ham, morfemik tarkibi va leksik ma’nosining bir-biriga ta’sirini 
ham o’quvchilarning tushunib olishlariga erishishi lozim. 
13
K.Qosimova , S.Matchonov, X.G‘ulomova, Sh.Yo‘ldasheva, Sh.Sariev “ONA TILI O‘QITISH METODIKASI” 
Toshkent,2009. 189-190-b. 


32 
Maktabda tilning barcha tomonlarini bir-biri bilan bog’liq holda o’rganish ona 
tilini o’rgatishning yetakchi metodik tamoyili hisoblanadi. Buni amalga oshirish til 
o’suvchan, bir-biriga o’zaro ta’sir etadigan tomonlari mavjud bo’lgan murakkab hodisa 
ekanini tushuntirishda ilmiy asos hisoblanadi. 


33 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. Toshkent,1998. 
2.
I. Karimov . Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. Toshkent, Ma’naviyat, 
2008. 
3.
K.Qosimova , S.Matchonov, X.G‘ulomova, Sh.Yo‘ldasheva, Sh.Sariev “ONA 
TILI O‘QITISH METODIKASI” Toshkent,2009. 
4.
Ysupova Sh. Hozirgi o’zbek adabiy tili darslarida o’quvchilar tafakkurini 
o’stirishning falsafiy asoslari. Toshkent. 2004.
5.
O’bek tili grammatikasi tom. Uz. SSR Fanlar akademiyasi A.S.Pushkin 
nomidagi Til va adabiyoti instituti, T.,
6.
Sobirov A. O’zbek tilining leksik sathini sistemalar sistemasi tamoyili asosida 
tadqiq etish. Toshkent, “Ma’naviyat” . 2004. 
7.
Davlatova R. Propozitsiyaning sizlar orqali ifodalanishi to’g’rsida. Ilm 
sarchashmalari jurnali, 2006-yil, №1. 
8.
Qo’chqorboyev I. So’z ma’nosi va uning valentligi. Toshkent. 1977.
9.
Nazarov K., Odilov S. O’zbek tilidan qollanma. T., 2002. . 
10.
A. G‘ulomov. Ona tili o’qitish printsiplari va metodlari. T.: O’qituvchi, 1992. 
11.
B. Maqulova, S. Matchon. Kitobim-oftobim (2-sinf uchun sinfdan tashqari 
o’qish kitobi). T.: O’qituvchi, 2000. 
12.
Boshlang’ich maktab darsliklarini yaratish mezonlari / Tuzuvchilar: Q. 
Abdullaeva, M. Ochilov, K. Nazarov, S. Fuzailov, N. Bikboeva. T.: 1994. 
13.
J. G’. Yo’ldoshev, S. A. Usmonov. Pedagogik texnologiya asoslari. T.: 
O’qituvchi, 2004. 
14.
K. Qosimova, A. Ne’matova. 2-sinfda ona tili darslari. T.: CHo’lpon, 2004. 
15.
M. Xudoyberganova, M. Muxtorova. 3-sinfda ona tili darslari. T.: O’qituvchi, 
2005. 


34 
16.
R. Safarova. Nutqiy ko’nikmalarni tekshirish asoslari. //Boshl. ta’l. jurnali. 
Toshkent, 1997.
17.
S. Matchonov, X. G’ulomova. Nutq madaniyati. //Boshl. ta’l. Jurnali.Toshkent, 
2000.
18.
K. Qosimova. Boshlang’ich sinflarda imlosi qiyin so’zlarni o’rgatish. T.: 1964. 

Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish