Берда3 атында2ы №ара3алпа3 М1млекетлик университети

4. Фейербахты4 материализми 81м идеализми.

Людвиг Фейербах (1804-1872 жж) нем.фил-ф-материалист. Оны4 к5з-3араслары дин менен г6реси7 процессинде 31липлести. Т1бият 8а33ында2ы т1лийматта ол идеалистлик философияны жо3 етти, 81м материализмге келди. Ол адамны4 м1ниси ту7ралы Гегельди4 идеалистлик т6синигин критика2а алды, идеализмни4 дин менен байланысын атап к5рсетти. Соны4 менен бирге Гегельди4 идеалистлик диалектикасын 3атал т6рде критикалады.

Фейербах фил-ны4 тийкар2ы мазмунын 81м м1нилилиги мат-змди 3ор2айды. Оны4 мат-змини4 характерлик 5згешелиги антропологиялы3 характеринен ибарат.
Оны4 антропологизми адамны4 м1ниси проблемасын биринши орын2а 3ойы7ында аны3 сезиледи. Бул принцип адамны4 материаллы3 81м ру7хый м1нисини4 п6тинлигин мойынла7да турыпты. Оны фи-4 бирден-бир универсаллы3 е4 уллы предмети деп т6синди. Идеализмди жо33а шы2ара отырып фил-я таза ой шегине 3осылма7ы тийис, оны4 7азыйпасы т1биятты 81м адамды 6йрени7ден ибарат. Т1бият-адамнан тыс3ары жасайды. Адам-т1биятты4 бир б5леги. Сана т1биятты с17лелендиреди. Материяны били7ге болады. Соны4 менен бирге адам м1селесинде избе-из материалистлик к5з-3арасты са3лап 3ала алмады. Оны4 ушын адам-абстрактлы3 индивид, биологиялы3 жаса7шы бир ма3лу3.
Били7 теориясында Фейербах эмпиризм 81м сенсуализм к5з-3арасын 3ор2ады, агностицизмге шешимли т6рде 3арсы шы3ты.
Ойла7ларды4 болмыс3а 8а3ый3ат 3атынасы бойынша болмыс д6ньяны4 материаллы3 тийкары, ал ойла7 материяны4 31сийети болады.
Фейербах били7де тийкар2ы рольди сезимлерге береди. Оны4 философиялы3 ой-пикири -бул материализм, бира3 оны4 материализми диалектикасыз материализм. Фейербах адамны4 ж1мийетлик т1биятын т6синбеди, адамны4 31липлеси7инде мийнетти4 ролин к5рмеди, керисинше адамды тек т1биятты4 бир б5леги деп санады. Ол объектти- субъектти4 хызмети менен байланыста характирлеп бери7ге умтылды, адамны4 били7и 81м санасыны4 ж1мийетлик т1бияты 8а33ында болжа7лар айтты. Деген менен 5зине шекемги материализмни4 кемшиликлерин жо3 ете алмады. Ол тарийхты т6сини7де толы2ы менен идеализм позициясында турды. Фейербах антропологиялы3 принципти универсаллы3 илим сыпатында ж1мийетлик турмысты 6йрени7ге 3олланы7ды т6синдиреди. Фейербахты4 идеализм 1сиресе динди 81м моральды изертле7де аны3 к5ринеди. Ол динни4 социаллы3 тарийхый дереклери 8а33ында жа4а пикирлер айтты, бира3 дин менен г6рести4 5ткир 3уралларын таба алмады. Жа4а динни4 з1р6рлигин пропогандалады. Адам жасайту2ын 8а3ый3атына т1н н1рселерден моральды4 принциплерин келтирип шы2ары72а умтылды. *1р бир адам а3ыл2а тийкарлан2ан т6рде 5з талапларынан шеклесе, бир-бирине 86рмет сыйласы3 пенен 3атынас жасаса онда олар бахыт3а ериседи.
Фейербах т1репинен абстрактлы3, тарийхтан тыс характерге ийе.