Бердақ атындағЫ Қарақалпақ МӘмлекетлик университети экология ҳәм топырақтаныў кафедрасы Мамбетназаров Б. С

ӨЗБЕКИСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҚАРЫ ҲӘМ ОРТА АРНАЎЛЫ БИЛИМЛЕНДИРИЎ МИНИСТРЛИГИ


БЕРДАҚ АТЫНДАҒЫ ҚАРАҚАЛПАҚ МӘМЛЕКЕТЛИК УНИВЕРСИТЕТИ


Экология ҳәм топырақтаныў кафедрасы
Мамбетназаров Б.С


РЕГИОНЛАР ЭКОЛОГИЯСЫ


НӨКИС
«ҚАРАҚАЛПАҚСТАН»
2016

UDK: BBK: G-

Мамбетназаров Б.С «Регионлар экологиясы» (Методикалық қолланба) – Нѳкис «ҚАРАҚАЛПАҚСТАН» баспасы, 2016-жыл __- бет

Дүнья жүзинде экологиялық ѳзгерислер болмақта, бул экологиялық ѳзгерислер бойынша, жер, суўдан пайдаланыў , раўажланыў ѳзгерислерине байланыслы экологиялық шараятқа ийе. Сонлықтан регионларға бѳлиниўы ҳәм экологиясын үйрениў, флора ҳәм фаўынаның раўажланыўы олардың байланыслығы келтирилген.


Пикир билдириўшилер:

М. Ю Ибрагимов - Б.С. Гаипов -

Бердак атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик Университетиниң Экология ҳәм топырақтаныў кафедрасы профессоры. Бердак атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик Университетиниң Экология ҳәм топырақтаныў кафедрасы дотценти

ҚМУ дын илимий-методикалық Кеңесиниң 201_-жыл _- _-санлы қарары менен мақулланған.

ISBN ___-___-____

© «Қарақалпақстан» баспасы, 2016-жыл
КИРИСИЎ
1.Лекция. Регионлар экологиясы пәниниң мақсети, ўазыйпасы ҳәм басқа пәнлер менен байланыслығы
Аннотация: Дүнья жүзиниң регионларға бѳлиниўи, оның климаты, топырақ шәраятлары экологиялық ѳзгерислери ҳаққында түсиник берилген.
Жер шарындағы өсимликлер, ҳайўанатлар сол регионның климат топырақ шариятына бейимлескен болып басқа климат жағдайыда нәтийжели раўажланбайды. Усының менен бир қатарда, ҳәр бир өсимлик түри бир биринен парықланып, бул түрлер ҳәр қыйлы регионда өсип раўажланыўғабейимлеспеген. Географиялық шариятина раўажланыўы, географиялық жайласқан орайлыққа бейимлескен.
Өсимликлердиң раўажланыўы ҳәм ҳайўанатлардың жасаўы географиялық ҳәм тарийхый жағдайға байланыслы болып, белгили бир шегара арқалы бөлинеди. Европа, Азия, Америка еллеринде бир бирине климат, топырағы бойынша ѳзгеше экосистема пайда болған. Бул экосистемаларда өсимликлер бир бирине уқсаслығы менен ушырасыўы мүмкин, бирақ түрлери бойынша ажыралып турады. Өсимликлер, ҳайўанатлар белгили бир уқсас қоршаған орталықта раўажланады бирақ бул раўажланыўын-теңиз, таўлы, шөлистанлы болып бир-бири менен байланысын ажыратып турады.
Регионлар экологиясы бөлингенде өсимликлер ҳәм ҳайўанатлардың раўажланыўы, регионлар бойынша көп ямаса аз муғдарда бөлиниўи мүмкин.