Belgin ornatıw (kútilmegende jıljıtılıp qalǵan belgilerdi óz-ara teń aralıqqa qoyıw )

Awdarma bot:

-belgin ornatıw (kútilmegende jıljıtılıp qalǵan belgilerdi óz-ara teń aralıqqa qoyıw );

-payda etiw (jumısshı stolida fayl hám papkalar payda etiw);

-ózgeshelik (jumısshı stoli parametrlerin sazlaw ).

Obiekttiń kontekst menyusın shaqırıw - “tıshqancha”ning oń tuymesin belgi boyınsha qimirlatish menen ámelge asadı. Obiekttiń kontekst menyusın tiykarǵı buyrıqların tolıq maǵlıwmatı :

-ashıw (obiektti ashıw );

-nusqalaw (obiektti nusqalaw yamasa kóshiriw ushın kompyuter yadınıń arnawlı bólegi);

-qırqıw (obiektti náwbettegi qo'chirish ushın buferde saµlash);

-qayta ataw (obiekt atınıń ózgertiw);

-chetlatish (“Sebetcha”ga obiektti túsiriw);

-ózgeshelik (obiekt ózgesheligi parametrlerin kóriw hám ózgertiw).

4. WINDOWS penenoperatsion sistemasınıń “Bosh” menyusınan paydalanıw.

“Bosh” menyusın shaqırıw ushın “tıshqancha”ni shep tuymesi basıladı yamasa klaviatura daǵı arnawlı tuymelerden paydalanıladı. “Bosh” menyu tómendegi elementlerden dúziledi:

-programmalar menyusı -kompyuter degi programmalardı bir demde jumısqa túsiriwge xızmet etedi;

-hújjetler menyusı -hújjetler ruyxatini saqlaw ;

-sazlaw menyusı -sistema, printer, máseleler paneli parametrlerin sazlaydı ;

-izlew menyusı -fayl hám papkalar, lokal tarmaqtaǵı kompyuterlerdi qıdırıw ;

-maǵlıwmatlar menyusı -WINDOWS penen95 operatsion sistemasınıń maǵlıwmatlar sistemasın shaqırıw ;

-orınlaw menyusı -buyrıqlar qatarı menen programmanı jumısqa túsiriw yamasa papkani ashıw ;

-jumıstı juwmaqlaw menyusı -kompyuterdi óshiriw yamasa qayta júklew.

Maǵlıwmatdar sisteması.

Maǵlıwmatlar sistemasın ashıw ushın “Bosh” menyudan maǵlıwmatlar buyrugi tańlanıp, “tıshqancha”ning shep tuymesin basıw menen ámelge asıriladı. Maǵlıwmatlar sisteması aynasında ush zakladka (xatcho'p) bar.

1-probel-“Bólimler” (maǵlıwmatlar sisteması daǵı bólimler ruyxatini kóriw). Bólimlerdi ashıw, saylanǵan tema boyınsha informaciyalardı kóriw.

2-probel-“Mazmunı boyınsha” (maǵlıwmatlar sisteması daǵı maqalalar dizimin alfavit tártibinde chi=arish).

3-probel-“Izlew” (kerekli maqalanı sóz menen qıdırıw ).

5. “Programmalar”, “Hújjetlar”, “Sazlaw menyusi”.

Kompterdagi programmalardı demde jumısqa túsiriw ushın “Standart” programmalar gruppası kóp qollanıladı. Onıń quramına tómendegiler kiredi:



-PAINT grafik redaktori-su'wret mazmunı daǵı fayllardı kóriw, payda etiw hám redaktorlaw ushın qollanıladı ;

-Word Pad tekst redaktorı -kishi kólem degi hújjetlerdi teriw, redaktor qılıwda isletiledi;

-kalkulyator-arifmetik esaplawlar ushın (ápiwayı, injinerlik rejiminde);

-bloknot-tekst redaktorına ápiwayı hám qolay shaqırıq qılıw (kóp qallarda kishi hújjetler) ushın isletiledi.

Hújjetler menyusı

Hújjetti jumısqa túsiriw ushın hújjet atı jazılǵan jazıw ústinde “tıshqancha”ni shep tuymesin basıw kerek. “Sazlaw” menyusı ush elementlerden ibarat :



a) Basqarıw paneli-sistemalar panelin sazlaw, programmalar hám kompyuterdi avtomatikalıq jumısqa túsiriw yamasa toqtatıw ;

b) Printerler-kompyuterge jalǵanǵan printerdi avtomatikalıq ornatıw yamasa sazlaw ;

v) Máseleler paneli-máseleler paneli parametrin sazlaw, “Bosh” menyuǵa jańa programma qosıw yamasa alıp taslaw. “Hújjetlar” menyusınan hújjetlerdi óshirip taslaw.

Kerekli punktti jumısqa túsiriw ushın “Sazlaw” menyusı elementine uyqas penentúrde “tıshqancha”ni shep tuymechasidan paydalanıw kerek.

Basqarıw paneli tómendegi elementlerden shólkemlesken:

-ornatıw -programmalardı óshiriw-jańa programmalardı avtomatikalıq “Programmalar” menyusına kirgiziw yamasa óshiriw;

-jańa apparatlardı ornatıw -kompyuterge jalǵanǵan jańa apparatlardı avtomatikalıq sazlaw ;

-sana/vaqt-jańa kún hám waqtın kirgiziw;



-ekran (jumısshı stoli kontekst menyusı sıyaqlı );

-klaviatura -klaviatura parametrlerin sazlaw (belgilerdi qaytarılıw tezligi hám klaviaturaǵa baylanıslı basqa jumıslar )

-“tıshqancha” - “tıshqancha” manipulyatorini parametrin sazlaw (“tıshqancha”ga baylanıslı túrli jumıslar );

-tarmaq -kompyuter tarmaǵınıń jumısın sazlaw ;

WINDOWS penenOPERATSION SISTEMASI.

Joba :

Operatsion sistema túsinigi.

WINDOWS penenoperatsion sistemasınıń grafik interfeysi.

WINDOWS penenjumısshı stoli tolıq maǵlıwmatları. Jumıs penenstolida paydalanıwdıń tiykarǵı usılları.

WINDOWS penenoperatsion sistemasınıń “Bosh” menyusınan paydalanıw.

“Programmalar”, “Hújjetlar”, “Sazlaw menyusi”.

Máseleler paneliniń “Bosh” menyusı. “Máseleler paneli”ni wazıypaları hám olardı sazlaw.

1. Operatsion sistema túsinigi

Operatsion sistema -kompyuter jumısqa túsiriliwi menen júkleniwshi sonday bir programmaki, bul programma paydalanıwshına EXM menen baylanıs etiw quralı bolıp xızmet etedi, onıń barlıq kurilmalari jumısın basqarıw imkaniyatın beredi. Operatsion sistema járdeminde operativ yaddan paydalanıw, disklardaǵı informaciyalardı oqıw yamasa informaciyalardı disklarǵa yirish, ámeliy programmalardı jumısqa túsiriw hám sol sıyaqlı túrli islerdi ámelge asırıw múmkin. Operatsion sistemaǵa mútájlik bar ekeniniń tiykarǵı sebebi- odaǵı programmalarsız bul sıyaqlı islerdi orınlaw ushın tómen boskichdagi júzlegen yamasa mińlaǵan elementar ámellerdi orınlawǵa to'gri keledi.

Operatsion sistemanıń tiykarǵı waziypası -paydalanıwshın onıń orınlawı hám ulıwma biliwi xam kerek bolmaǵan áne sol zerikarli xamda júdá quramalı jumıslardan qalıs etiw, kompyuter menen ushırasıwda qolaylıqlar jaratıw bolıp tabıladı. Bunnan tısqarı, operatsion sistema fayllardı kóshiriw yamasa baspaǵa shıǵarıw, kerekli programmalardı operativ yadqa júklep jumısqa túsiriw hám basqarıwdı olarǵa uzatıw, operativ yadtı programma jumısı sońǵında bosatib, basqarıwdı taǵı ózine alıw sıyaqlı islerdi xam atqaradı.

^ Paydalanıwshı interfeysleri túsinigi.

MS penenDOSning buyrıqların EXMga kirgiziw kóp miynet, waqıt hám kúsh talap etiwi sebepli MS penenDOS penenbuyrıqlarınan ańsat hám nátiyjeli DOS penenqatlamları jaratılǵan bolıp, olarǵa mısal jol menende Norton commander, Microsoft Windows, PS penenTools penenDeluxe, Far hám basqalardı keltiriw múmkin.

^ Grafik interfeysleri túsinigi.

Kompyuterdiń texnikalıq hám programmalı támiynatınıń rawajlanǵanlıǵı hújjetlerdi redaktor etiw sistemasında hár qıylı súwret, súwret hám sızılmalardı qayta islew múmkinshiligin jarattı. Grafik interfeys-túrli kórinistegi grafik obiektler (papkalar, túrli kórinistegi fayllar ) jáne bul obiektler menen islew usılları kompleksi. Grafik interyfeyslarning abzallıqları sonnan ibarat, bunda xar bir obiekt tiyisli belgine iye, onıń kórgezbeliligi hám mámile ushın ápiwayılıǵında bolıp tabıladı.

2. WINDOWS penenoperatsion sistemasınıń grafik interfeysi.

Obiekttiń belgileniwi-obiekt atı hám nıshanı. WINDOWS penenekranı elementleri; jumısshı stoli, máseleler paneli, “Jumısqa túsiriw” paneli.

Jumısshı stoli-bul ekrandıń tiykarǵı bólegi, ol jaǵdayda fayl hám papkalar sıyaqlı áhmiyetli obiektler jaylasqan.

“Meniń kompyuterim”, “Tarmaqlar arasında boglanish”, “Sebetcha”, “Internet”, “Portfel” jumıs penenstolidagi tiykarǵı obiektler menen tanısıp shıǵamız. Mısalı : “Meniń kompyuterim”-sırtqı yad apparatı menen islew (disk hám diskyurituvchilar menen) xamda kompyuter parametrlerin sazlaw imkaniyatın beredi.

“Tarmaqlar arasında baylanısıw”-bul lokal esaplaw tarmaǵına jalǵanǵan kompyuterler menen islew, usınıń menen birge óz-ara informaciya uzatıwǵa kómeklesedi.

“Sebetcha”- óshirilgen obiektlerdi saqlaw ushın arnawlı papka.

“Internet” (Internet Explorer)-Internet global informaciya tarmaqları jumısı ushın programmalar.

“Jumısqa túsiriw” tuymesi kompyuter degi ámeldegi programmalardı jumısqa túsiriwge xızmet etedi.

3. WINDOWS penenjumısshı stoli tolıq maǵlıwmatları. Jumıs penenstolida paydalanıwdıń tiykarǵı usılları.

Kontekst menyu -belgilengen obiekt ústinde orınlawǵa bolatuǵın bolǵan háreketler dizimi. Xar qanday obiekttiń kontekst menyusın shaqırıw ushın klaviatura arnawlı tuymeshesi yamasa “tıshqancha”ning oń tuymesin basıw jetkilikli. Jumısshı stolini kontekst menyusın shaqırıw “tıshqancha”ning oń tuymesin stol tegisliginde háreketlantirmok menen ámelge asıriladı.

Jumısshı stoli kontekst menyusı buyrıqları tolıq maǵlıwmatı :

-tártiplew (jumısshı stolida at, tur, ólshew, sáne, avtomatikalıq tártiplewdi ornatıw menen saralaw );

-parollar -WINDOWS penen95 operatsion sistemaǵa kirisiw ushın jańa paroldı kirgiziw, atap aytqanda tarmaq ushın xam.

-printerler (“sazlaw”dagi sıyaqlı );

-til hám standartlar -berilgen regionǵa tiyisli túrli maǵlıwmatlar ;

sistema -kompyuter apparatları jumısın áyne waqıtta bexato islep atirǵanın kórsetedi.

“Izlew” menyusı.

“Izlew” menyusı tómendegi tiykarǵı elementlerin óz ishine aladı.

-Papka hám fayllar -fayllar hám papkalarni kórsetilgen disk yamasa disketten izlew;

-Tarmaqta kerekli-kompyuterdi kompyuter tarmogidan izlew.

a) Papka hám fayllar - “Izlew” menyusınan “jumısqa túsiriw” menyusı tańlanıp, papka hám fayllar ústine alıp barılıp “tıshqancha”ning shep tuymesi basıladı.

“Meniń kompyuterim”ni jumısqa túsiriw ushın “tıshqancha” járdeminde kursordı “May kompyuter” jazıwına alıp kelip, shep tuymesin basıw jetkilikli.

Jumısqa túsiriw programma buyrıqları -papka yamasa hújjet programmaların ashıw ;

-“jumısqa túsiriw” menyusın isletiw ushın “tıshqancha”ni shep tuymesin basıw kerek;

-“ashıw” qatarı boylap fayl yamasa papkaga jol kórsetiw kerek. Eger kerekli jol belgisiz bolsa “obzor” tuymesi járdeminde avtomatikalıq túrde obiekt ushın kerekli jol tabıladı ;

-papkalarni ashıw yamasa programmalardı jumısqa túsiriw “OK” tuymesin basıw menen atqarıladı.

“Jumıstı juwmaqlaw” buyrıqları. Bul programmanı isletiw ushın “Bosh” menyudan “Jumıstı juwmaqlaw” buyrugi saylanadı. “Jumıstı juwmaqlaw” buyrugi aynasında jumıstı tamamlashning tórt rejimi bar:

-kompyuterdi óshiriw-kompyuter jumısın tolıq juwmaqlaw, paydalanıwshı islep atirǵan xamma obiektlerdi jabıw;

-kompyuterdi qayta júklew -áyneklerdiń operatsion sisteması menen saqlanǵan xodda qayta júklew;

-MS penenDOS penenrejiminen arnawlı OS penenMS penenDOS penenrejimine ótiw;

-sistemaǵa boshka at menen ótiw-OSga boshka paydalanıwshın óz atı menen kiriwi.

Jumıstı tamamlaw ushın “XA”, onı biykar etiw ushın “YO'K” tuymesi basıladı.

6. Máseleler paneliniń “Bosh” menyusı. “Máseleler paneli”ni wazıypaları hám olardı sazlaw.

“Máseleler paneli”da tómendegi tiykarǵı elementler jaylasqan :

-“Bosh” menyu ;

-klaviatura alfavitiniń (Ru/En) indikatori;

-saat indikatori.

Jumısshı stolida fayl, papka, programmalar aynasın ashqanda ashıq obiektler dizimi qáliplesedi.

Kontekst menyu tómendegi buyrıqlardı óz ishine aladı : (aldınan jumısshı stolida qandayda -bir obiektti aynasın ashıp kóriń)

-Kaskadlar-jumısshı stolidagi izbe-iz ornatılǵan áynekler;

-joqarıdan tómenge -jumısshı stolidagi ústpe- úst ornatılǵan áynekler;

-oń tárepten-shepke -jumısshı stolidagi shep tárepten ońǵa ornatılǵan ayna.

Áyneklerdi qayta tiklew ushın máseleler panelinde “tıshqancha”ning oń tuymesin basıw kerek. “Ózgeshelikler” menyusı eki xatcho'pdan ibarat : a) máseleler paneli parametrleri;

b) “Bosh” menyu.

Birinshi xatcho'p tómendegi parametrlerdi kirgiziw imkaniyatın beredi:

-xamma aynanıń joqarısın ornatıw ;

-bas penenmenyu daǵı kishkene belgilerdi ekrannan avtomatikalıq joytıw ;

-saatlar -máseleler panelinen saatlar indikatorini joytıw.

Kerekli parametrdi ornatıw ushın “tıshqancha”ni aynanıń parametr atı boylap shep tuymesin basıw kerek, keyin OKni “tıshqancha” járdeminde jumısqa túsiriw kerek. Jańa programmanı qosıw ushın ekran daǵı jollamadan paydalanıw kerek. Programmanı joytıw ushın bolsa “joytıw” tuymesinen paydalanıladı. “Hújjet”lar menyusın tazalaw ushın “tazalaw”, keyin OKdan paydalanıladı.