Ббк-63. 3(5Ў) М91 Мустафоев, Суюндик

МУЛЛА МЎМИН БОБО (1898-1968)
Мулла Мўмин бобо номи билан машҳур бўлган Атоул-лоҳхожа Абдулмўминхожа ўғли 1898 йидда Наманган шаҳ-рида туғилган. Шунинг учун ҳам тахаллуслари Намангоний. 1968 йилда Хатирчининг Хўжақул эшон мавзесига ту-таш Тошқулоқ қишлоғида вафот этган. Қабри Хўжақул эшон қабристонининг бир четида. Ҳазрати Бурҳониддин Марғинонийга нисбат берилгай қабр пойида.
Атоуллоҳхожа 30-йиллардаги қатағон пайтида Хатир-чидаги Зарафшон хўжалиги сарҳадида жойлашган қамоқ-хонага жўнатилади. Айби "хожа" ва диний билимли "мул-ла" бўлгани эди. Қисмат қистови билан 1932-1939 йилларда шу ерда умр кечиради. 1940 йилда озод бўлса-да, юртига қайтиб кетишга рухсат берилмайди ва шу тахлид Тошқу-лоқда ўрнашиб, бу ерни ватан тутади ва оила қуради.
Номларини Мўлла Мўмин бўлиб кетишига розилиги, аламли ўтмиш ва безовта келажакка ҳадик билан қараган-лари сабабидан экан.
Атоуллоҳхожа шариат илмида илғорлардан бўлиб, На-мангон ва Қўқон мадрасаларида таълим олган. Хусусан, Ҳазрати Бурҳониддин Марғинонийнинг "Ҳидоя" асари билимдонларидан ҳисобланган. У зоти бобаракотни ўзига увайс устоз ва пир деб билган.
Бир қўли полизчилик, қалби китоб билан уйғун бўлиб, тер тўкиб нон еган. Ҳазрати Баҳоудин Нақшбанд масла-гига собит ва тариқатида обидлардан эканлар.
Ихлос ва муҳаббатлари сабабидан 1957 йилда бир раб-боний туш кўрадилар. Тушида устозлари Марғиноний на-
95
моён бўлиб: "бир ўғил фарзанд насиб этишлигини ва гўдак-ни Бурҳониддин деб номлашликни тайин этади. Шунинг баробарида қабри, тупроғи ва суяклари топталаётганини ва бир илтифот кутаётганини", - билдиради.
Воқеан, бу даврда Самарқанддаги Чокардиза қабристо-ни вайрон этилиб, валийлар мазорлари суриб ташланаёт-ган ва яҳудийлар шу ўринларда маҳалла ва уй-жой тикла-ётган давр экан...
Атоуллоҳхожа бир йил ўтиб ўғил фарзанд кўради ва Бурҳонидин Марғиноний қабрини кўчириб келтириш та-раддўдига тушади. Табийки, олтмишинчи йилларда бундай ишларни амалга ошириш жиддий қийин эди. У кишига мухлислари мадад ва елкадош бўлиб, бир неча уриниш-лардан кейин 1966 йилда хоки ва суяклари икки халтада келтирилади. Бу борада Райимберди Раҳмонов, Пирмамат Ниёзовлар яқиндан кўмакдош бўлишади.
Холмурод Жумаев, Адиз Умаров, Нормамат Жуманаза-ров қабр қазишади. Расман жаноза ўқилиб, оқ сурп халтада-ги тупроқ ва суяклар Қаландар бобо томонидан лаҳадга қўйи-лади. Хатму Қуръон қилиниб, элга овоза этилади...
Ҳазрати Бурҳониддин Марғинонийнинг 910 йиллиги му-носабати билан Мустақиллигимиз туфайли улкан ишларга киришилган бир пайтда, "Ўзбекистон овози" газетасининг 2000 йил 14 март сонида 'Алломанинг қабри қаерда?" мақо-ласи эълон қилинади ва юқоридаги воқеалар баён этилади. Нуфузли илмий жамоатчилик томонидан ўтказилган аниқ-лаштириш жараёнида ҳақиқий қабри ва ҳоки Самарқанд, Чокардиза қабристонида эканлиги маълум бўлади. Мозори Ҳазрати Мотурудий қабри ёнида эканлиги аниқланади.
Мулла Мўмин - Атоуллоҳхожа томонидан амалга оши-рилган иш чин маъносидаги ихлос ва эътиқод намунаси эканлигини шарҳлаб туришга ҳожат бўлмаса керак. Туш воқеаси бу зотнинг аҳли ҳолдан эканлигини тасдиғидир. У кишини яқиндан билган Тоғай Тўхтаев, Сувон Очи-лов, Жумақул Баратов, Муҳиддин Қурбонов, Бўри ҳожи Пўлатов, Раҳимберди Раҳмонов, Тошмамат Равшанов ва
&<>
Нуриддин Қулонов каби кекса отахонлар бу хусусда кўплаб воқеа ва ҳолатларни хотирлайдилар.
Мулла Мўмин - Атоуллоҳхожанинг ҳар кимга ҳам на-сиб этмайдиган фазилатлари эл аро афсонага айланиб кет-ган. У зот 1968 йилда вафот этади. Қабри ўз васиятига кўра ҳазрати Бурҳониддин Марғинонийнинг "Хўжақул Эшон бобо" қабристонидаги қабри оёқ учига қўйилади. (Ўғли Бурҳониддинни (1958) ҳикоя қилишича акаси Шам-сиддин (1951) отаси васиятига кўра туғилган юрти тупро-ғидан келтириб, 1977 йилда қабрига қўшган.)
Эътиборга муштоқлик билан тупроққа мангу бош қўйиб ётган азизларнинг охиратини Аллоҳ обод айласин.