Ббк-63. 3(5Ў) М91 Мустафоев, Суюндик

Сирли кўзача
Пиримиз Хўжақул Эшон ҳазратлари тарихини ўргани-шимиз давомида бир воқеий ҳикояни тинглаш ҳам насиб этди (Рамазон Юсупов ҳикояси, 75 ёш):
- Хўжақул Эшон бобо авлодидан бўлган Мулло Холбой 1963 йилда оламдан ўтди. Бу кишини улуғ боболари ёнига қўйиш маъқул топилди. Сентябр ойи, иссиқ эди. Қишлоқ одатига кўра уч йигит - Мирзо, Очил, Йўлдрш қабр қазишга жўнатилди.
Орадан анча ўтиб, мен уларнинг ишидан хабар олишга бордим. Ҳали етиб бормасимдан "сув олиб келдингизми? деб сўрашди. Чанқаб қолишган экан.
Йўлимга қайтиб, сув олиб келишга тайёрланаётган пай-тим Хўжақул Эшон бобо қабри айвони деворида бир кўза-ча пайдо бўлди. Йигитлар ҳайрономуз кўзачани қўлга олишди, лиммо-лим сув билан тўла. Мириқиб ичишди, мен ҳам тўйиб ичдим. Сув зарра камаймайди. Токи қабр тайёр бўлгунча ҳар қанча ичиш билан сув камаймади...
Бу воқеа ҳали бор ҳали халқ орасида машҳур ва Хўжа-қул Эшон бободан сирли иноят деб билинади...
ҚОВУС ОТА
Уч қора қишлоғининг шимол томонида тоғ бағрига жой-лашган Қора товун манзилида Қовус Ота қабри бор. ("Қовус" бузиб айтилган шакли бўлиб, аслида "қабиз" -"қабзият сўзидан олинган.) Валий зот деб улуғланади.
Бу ер маҳаллий аҳоли томонидан зиёрат этилади ва қабзиятга учраган моллар ҳам шу ерга шифо важидан олиб борилади.
МАЛЛАТУН ОТА
Маллатун Ота валий зот ўтганлиги, у кишининг раҳнамо-лиги инсонларни тўғри йўлга бошлашда эътиборда бўлган-лиги маҳаллий халқ орасидаги оғзаки ҳикояларда машҳур.
Уч қорада қабри бор. Зиёрат этилади. Манбаларда бу киши ҳақида қайдлар йўқ.
ХАЛИФА ХУДОЙДОД
Бу зот улуғ пирлардан бирининг халифаси, ҳисоблана-ди. Шариат ва тариқат илмларида пешқадам ўтганлиги, кароматлари билан эътиборда бўлганлиги таъкидланади. Аниқ бўлмаган маълумотларга кўра XIX асрларнинг ик-кинчи ярмида яшаб ўтган.
90
Улуғ пирнинг ишораси билан Олтинсой қишлоғига ке-либ, шайхлик қилган. Бу киши Яссавия тариқатининг ўн биринчи пири муршиди Шайх Худойдод Азизондан (1461/ 62-1532) ва Шайзода, улуғ тариқат пири, қабри Бухорода жойлашган Халифа Худойдод (вафоти 1800) дан бошқа зот.
Марқади табаррук зиёратгоҳ ҳисобланади.