Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

muntaz, muntazdaý
diýen sözler “arassa”, “päkize” ýaly 
manylary aňladýar. Belki, bu urug ilki dörän döwründe “hiç urug bilen 
garyşmadyk”, “päkize” manysyndaky söz bilen atlandyrylandyr. Bu 
pikiri gökleňleriň 
garyşmaz
, garadaşlylaryň 
päkize
, ärsary we tekeleriň 
aryk
(ýagny “arassa”) diýen urug-tireleriniň atlary hem tassyklaýar.
MÜJEWÜR
Mary welaýatynyň dürli (esasan, Mary, Murgap), şeýle-de Tagta 
raýonlarynda ýaşaýan müjewürler türkmen halkynyň ortagürp öwlat 
taýpasy hasaplanýar. Tire ady hökmünde ýomut, teke, çowdur, şyh 
taýpalarynda-da duş gelýän bu etnik at araplaryň mujawir (sözüň köki 
jawara) sözünden bolup, ol birnäçe manyny aňladýar. Onuň bize gerekli 
we bize dahylly bolan manysy şulardyr: “pire, metjide gol beren”, 
“haýyr-sahawat işleri bilen meşgullanýan”, “gudtarly öwlüýälere hyzmat 
edýän”. Bu etnonim oba atlary hökmünde-de ulanylýar. Meselem: 
Müjewür (Tagta we Telman raýonlarynda), Müjewürbabasary (häzirki 
ady Muhadow. Mary raýonynda) we ş.m.
MÜRÜŞGÄR
Baýat, ýemreli, olam, salyr, ärsary taýpalarynyň düzümindäki 
mürüşgär
diýen urug-tireleriň ady pars-täjik dillerindäki 
mir-i şikar,
ýagny “şikaryň, awyň emiri” diýen sözlerden emele gelipdir. Etnograf 
Ata Jykyýewyň pikirine görä, bular elguşlary awa öwredip, olar bilen 
aw edendikleri üçin şeýle at alypdyrlar. Bolup biler, ýöne Orta Aziýa, 
Owganystan, Hindistan hanlyklarynda we şalyklarynda köşk mir-
şikarlary diýen wezipe bolup, olaryň wezipesi hökümdar awa çykanda, 
oňa gowy ýagdaý döretmek, awlanýan haýwanlary kowup, onuň 
öňünden geçirmek ýaly işler eken. Bu abraýly wezipäni eýelänleriň imok 
mirişkarlar diýen adyň dakylan bolmagy hem mümkindir.

---

169
Şu atdaky urug-tireler özbekleriň we täjikleriň düzüminde-de köp. 
Moskwaly etnograf B.H. Karmyşýewa olaryň etnik adynyň manysyny 
“tejribeli”, “köpbilmiş” diýip düşündirýär.
MÜRÇELI 
Esasan, owşar diýen türkmen taýpasynyň galyndylaryndan we dürli 
taýpalaryň bölek-büçeklerinden emele gelen mürçeliler ownuk türkmen 
taýpalarynyň biri bolup, ol Bäherden raýonynyň Mürçe we Garrygala 
raýonynyň Daýna obalarynda ýaşaýar (Mürçe obasynda ýer gytlyk edeni 
üçin, 1887-nji ýylda olardan ilki 17 hojalyk Daýna göçüp gelýär we bu 
ýerdäki mürçeliler obasynyň düýbüni tutýar).
Nohurly, änewli taýpalarynda bolşy ýaly, mürçeli diýen oturymdar 
taýpa hem olaryň ýaşaýan ýeriniň (Mürçe jülgesiniň) ady dakylypdyr.