Bayronning “Don Juan” asari

Bayronning “Don Juan” asari

Buyuk ingliz yozuvchisi Jorj Noel Gardon Bayron ijodining cho’qqisi bo’lgan “Don Juan” asarining rus tilidan Sulaymon Rahmon tarjimasi bilan tanishib chiqdim. Ushbu tarjima she’riy romanning 7-qo’shig’idan boshlangan ekan. Asardagi bosh obraz bo’lgan Juan boshidan ko’plab sarguzashtlarni kechiradi. Uning boshiga tushgan har bir tashvish o’zining yengil tabiatliligidan deb bilaman. Sababi har doim borgan joyida kimnidir yoqtirib qoladi va shu sabab boshiga tashvish orttiradi. Lekin shunda ham o’ziga kerakli xulosa chiqarmaydi. Juan juda ham kelishgan yigit bo’ladi. To’g’ri uni ko’rgan qizlar ham unga oshiq bo’lib qoladi. Turk sultonining xotini Gulbeka ham yoshi Juandan katta bo’lishiga qaramay unini yoqtirib qoladi. Asarni o’qib ko’z oldimga Stendalning “Qizil va qora” asarining qahramoni Jyulen keldi. U ham kelishgan, ko’zlari chiroyli, yosh yigit bo’ladi. Jyulen ham bir necha ayollarga ko’ngil qo’yib, o’z boshiga tashvish orttirib yuradigan bola edi. Juan ham huddi shunday. Men Bayron va Stendal asarlari g’oyalarida mushtaraklik, o’xshashlik ko’rdim. Bayron “Don Juan”ni yozishdan maqsad, bosh qahramon Juanni turli mamlakatlarga sayohat qildirib, shu orqali butun dunyodagi siyosiy ahvol bilan kitobxonni tanishtirmoqchi bo’lgan. Uning maqsadi, menimcha, Juanning qancha ayolni sevganini, yo uning boshiga tushgan tashvishlarni yoritib berish emas, aksincha shu voqelar orqali dunyodagi razilliklar, zo’ravonliklarni, qullik tuzumining holatini ochib berish deb o’ylayman. Juanning sevgisi bu asarda shunchaki bir vositadir. Hozirgi kunda hayotimizda ko’p qizlarga gap otib, ularning ketidan yuradigan, ular bilan gaplashib, uchrashib yuradigan yigitlarni “don Juan” deb atash hollari uchraydi. Bu nom qayerdan paydo bo’lganligini endi angladim. Juanning shuncha qiz bilan oshiq- mashuq bo’lib yurganini o’qigan kitobxon, uning ismini hayotda ham qo’llagan va bu hozirda Juanga o’xshagan yigitlarga nisbatan ko’p ishlatiladi. Adib o’z g’oyasini yoritishda bunday usuldan foydalanib juda ham yaxshi qilgan. Chunki asarni shunday qiziqarli voqealar bilan bermasa bu kitobxonga zerikarli bo’lib qoladi va uni ko’pchilik o’qimaydi. Juanning boshiga tushganlar har bir kitobxonni qiziqtira oladi va uni qiziqib o’quvchilar ko’p bo’ladi. Bu esa muallifning asarni yozishdan maqsadini kengroq yoyilishiga yordam beradi. Huddi Sviftning “Guliverning sayohatlari” asariga o’xshab, voqea boshqacha, lekin asardagi g’oya, maqsad shu sarguzasht voqealar ortiga yashiringan.