Baxtiyor mengliyev


Mustaqil o‘zlashtirish uchun



Download 1,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet189/227
Sana31.10.2020
Hajmi1,62 Mb.
#50920
1   ...   185   186   187   188   189   190   191   192   ...   227
Bog'liq
B.Mengliyev-Hozirgi o‘zbek tili (darslik)

Mustaqil o‘zlashtirish uchun 
Sotsialingvistikami, sotsiolingvistika? 
“Kiyimlar”  do‘konida  ishlaydigan  kishining  besh  yoshli  o‘g‘li 
bir  kuni  shunday  deb  qoldi:  “Men  hammani  birday  yaxshi 
ko‘raman, ammo oyijonimni esa bir razmer ko‘proq!” 
Tahririyatda  ishlaydigan  ota  o‘g‘li  bilan  parkka  aylanishga 
chiqqanda  shunday  dedi:  “Dadajon,  karuselning  muharririga 
ayting, bizni tezroq qo‘ysin!”  
Ma’lum bo‘ladiki, ota-ona, oila kichik “jamiyat”, undagi muhit 
bolaning  nutqi,  leksikoniga  ham  ta’sir  qiladi.  Hatto  kattalar  ongli 
yoki ongsiz ravishda shunday xususiyatga ega bo‘ladilar. 
Ijtimoiy  muhitning  tilga  va  nutqqa  ta’siri  tilshunoslikning  ikki 
xil sohasi tomonidan o‘rganiladi. 
Ijtimoiy  muhitning  umuman  tilga  ta’siri  sotsialingvistika 
tomonidan  o‘rganilsa,  uning  alohida  shaxs  yoki  kishilar  guruhiga 
ta’siri  sotsiolingvistika  tomonidan  tekshiriladi.  Ikki  soha  nomi  bir 
tovush  (a/o)  bilan  farqlanadi.  Ko‘pchilik  bu  ikki  terminni 
chalkashtiradi. 
“Sof”  lingvistika  til  hodisalarini  “quruq”,  tashqi  muhit 
ta’sirlaridan  xoli  o‘rganadi.  Masalan,  so‘zning  tovush  qobig‘i, 
undagi fonetik xususiyatlar, ma’nosi, ma’nodoshlari, birikuvchilari 
va  h.  Sotsialingvistika  davr  va  jamiyatning  tilga  ta’siri  bilan 
shug‘ullanar  ekan,  masalan,  vazir  so‘zining  o‘zbek  tili  leksik 
qatlamida o‘z vaqtida nega eskirganligi, bugungi kunda uning yana 
faollashish  sabablari  yoki  -lar  ko‘plik  qo‘shimchasining  ortiqcha 
qo‘llanish  holatlari  sodir  bo‘lganligi  (o‘nta  o‘quvchilar  kabi) 
sabablari bilan qiziqadi. 
168


Sotsiolingvistika  ijtimoiy  guruh  va  qatlam  nutqidagi  jargon  va 
slenglar  bilan maxsus  shug‘ullanadi.  Masalan,  svetnaya  mast  (“toj 
guli”),  bosyak  (“past  tabaqa”),  malyutka  (“yosh”),  shirmach 
(“kissavur”)  kabi  ifodalarning  qo‘llanish  doirasi  kabilar  shular 
jumlasidan. 

Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   185   186   187   188   189   190   191   192   ...   227




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish