Baxtiyor mengliyev

Mantiqiy mushohada uchun
 
Quyidagi gaplarda nima ifodalanmaganligi uchun ular 
mazmuni qarama-qarshi? 
Jo‘shqin ...... semiz 
Jo‘shqin ...... oriq 
Jo‘shqin ...... baland 
Jo‘shqin ...... past 
Jo‘shqin ...... chaqqon 
Jo‘shqin ...... sust 
Jo‘shqin ...... bilimli 
Jo‘shqin ...... bilimsiz 
 
2.UMIS  va  AHVO  tushunchalari
.  Dialektika  (narsa  va 
hodisalarni  qiyoslab,  umumlashma  xulosa  chiqaradigan  falsafiy 
ta’limot)  har  qanday  o‘rganish  manbayida,  borliqdagi  har  bir 
narsada ikki jihat borligini ta’kidlaydi va uni quyidagi ikki tomonli 
tushunchalar asosida sistemalashtiradi:
 
umumiylik – alohidalik; 
mohiyat – hodisa; 
imkoniyat – voqelik;  
sabab – oqibat. 
11

---

Birinchi  jihat  (uni  tegishli  tushunchalarning  bosh  harflari 
asosida  qisqacha  UMIS  deb  ataymiz)  narsalarning  sezgi  a’zolari 
asosida  his  etilmaydigan,  aql  bilan  idrok  qilinadigan  substansiyasi 
(mohiyati)dir.  Ikkinchi  jihat  esa  (AHVO  –  alohidalik,  hodisa, 
voqelik, oqibat) UMISning voqelanishi, yuzaga chiqishi, namoyon 
bo‘lishi  bo‘lib,  uni  tadqiqotchi,  o‘rganuvchi  kishi  sezgi  a’zolari 
yordamida  his  qila  oladi.  Masalan,  yuqoridagi  hikoyatda  ko‘zi 
ojizlar aniqlagan jihatning har biri alohidalik bo‘lsa, orifning bilimi 
umumiylikdir.  Obrazli  qilib  aytganda,  ko‘zi  ojizlar  AHVOlarni 
aniqlashdi, orif bu AHVOlar asosida UMISni tikladi.  
UMIS  (umumiylik,  mohiyat,  imkoniyat,  sabab)  va  AHVO 
(alohidalik,  hodisa,  voqelik,  oqibat)  munosabatini  yaqqolroq 
tasavvur  qilish  uchun  hammaga  tushunarli  bo‘lgan  misolga 
murojaat qilamiz.  
Javonda  beshta  har  xil  kitob  bor  deylik,  ular  bevosita 
kuzatishda  berilgan,  kitoblarni  sezgi  a’zolari  yordamida  his  qila 
olamiz.  Lekin  ongimizda  yaxlit  “