Izoh. p yetarlicha katta bo‘lganda ning qiymati dan aniqlanadi.
Maxsus funksiyaga murojaat:
BINOM RASP(4; 10;0.0,4;YOLG‘ON).
Javob: p=4, Pw( 4 ) = 0,251.
5-masala. Darslik 100 000 nusxada chop etilgan. Chop etilgan
darslikning sifatsiz tikilgan ekanligining ehtimoli 0,0001 ga teng.
Tirajning ichida sifatsiz tikilgan kitoblar soni roppa-rosa 5 ta bo‘lish
ehtimolini toping.
Yechish: Bu holda « = 100 000, /7=0,0001, m = 5. n katta, p
ehtimollik esa kichkina boMgani uchun Puasson formulasidan foydala-
namiz:
P J m ) *
m !
A ni hisoblaymiz: Я = /7 • y; = 100000-0,0001 = 10 . U holda
/-Ч
10?e "10 _ 105 - 0,000045
^iooooo(5) 51
.j
|2 o
O.O
j
575.
ffl Maxs
funksiyaga murojaat:
PUASSC>N(5;10;YOI.G‘O N).
Bu funksiyaning qiymatlari jadvallashtirilgan va llovaning 3-jad-
valida ketirilgan.
(p(x) juft funksiya, y a ’ni cp( - x ) = cp( x ) boMgani uchun
x ning
manfiy qiymatlari uchun ham ana shu jadvaldan foydalaniladi;* > - /
q iy m a tla rid a q>(x) = 0 deb hisoblash mumkin.
M uavr-Laplasning integral teoremasi
Agar
n ta o ‘zaro bog‘liq b o ‘lmagan tajribalar ketma-ketligida biror
hodisaning ro‘y berish ehtimoli o ‘zgarmas /?(0<р<1) soniga teng
bo4sa, bu tajribalarda hodisaning ro‘y berishlar soni
m ning m l va
m2 qiymatlarning orasida b o ‘lish ehtimoli quyidagicha topiladi:
Pn (/?/, :m2)= P\m, < m < m2 j ^ ф
Bunda Ф(лг)
/77 -> - tip
ф
/771 - lip
42л
Laplasning integral funksiyasi
deb ataladi. Ф( х ) funksiya qiymatlari jadvallashtirilgan va llovaning
4-jadvali keltirilgan.
Ф ( х ) toq funksiya, ya’ni Ф ( - х ) = - Ф ( х ) b o ‘lgani uch u n x
ning manfiy qiymatlari uch un ham ana shu jadvald an foydalaniladi;
x > 5 qiymatlarida Ф ( x ) = 1 / 2 deb hisoblash m um kin.
1
t~ / 2
E с / a t m a: Ayrim darsliklarda Ф(л-) = - = = J e
dt funksiya
0
^n(x) = -
I
- Г 12
dt funksiya ishlatiladi. Bu ikki funksiya
о rmga
!
о 1гатоФ0(х ) = 0,5 + Ф( х) m unosabat bilan b o g ‘langan. Muavr L a
plasning integral teorem asini0^('.v>) funksiya orqali h a m ifodalash
mumkin:
m2 - np
yfnpg
■Ф
/77, - np
Jnpq
—
Фг
m2 - up
- Ф с
r
\
/77, - np
Jnpci
x > 5 qiymatlarida Ф0(д) = 1 deb hisoblash m um kin.
Jadvallardan foydalanganda diqqat qilingf
313 EX C E L
dasturining standart funksiyalari [f^J.
Statistik funksiyalar.
rh
M
-
1
f
- ' 2 2
~4br
Jl k o ‘rinishdagi Laplasning integral funksiya-
sining qiymatlarini maxsus N O R M S T R A S P ( Z ) nomli funksiya
hisoblaydi. Bunda Z — funksiyaning hisoblanish kerak boMgan
1 v
2 -y
qiymati (v a ’ni x). Agar ^(-v) =
J e ' ~Jl funksiyaning qiy-
л/
2
,т и
m a t i n i h i s o b l a s h g a e h t i y o j t y g M l g a n i d a ,
Ф ( х )
=
Ф(}
( x ) - O J
e k a n
l i g i n i
h i s o b g a
o l i n s a .
m a x s u s
f u n k s i v a g a
m u r o j a a t
N O R M STR A SP(Z)-0,5 ko‘rinishda bo‘ladi.
1
v
- ->
J *
л
funksiyaga teskari b o ‘lgan funksiyaning
q iy m atlarini maxsus N O R M S T O B R ( E H T I M O L L I K ) nomli
funksiya hisoblaydi. Bunda E H T I M O L L I K — (0 ;1 ) oraliqdagi r
son b o ‘lib, u р = Ф0(х) tenglikni qanoatlantiradi, y a ’ni bu fu nk
siya
x argum entning qiymatini aniqlaydi.
1
Л
-i ^
Ф(л) = —j = | e~'~ 2jt funksiyaga teskari b o ‘lgan funksiyaning
л/2
n
о
qiymatini hisoblashga ehtiyoj tu g ‘ilganida (ya’ni Ф (х)=рх tenglik-
dan
x ni topish uchun), Фи(х) = Ф(х)+0.5 = p, +0. ekanligini hisoh-
ga olinsa maxsus funksiyaga m urojaat N O R M S T R A S P ( R + 0 , 5 )
ko‘rinishda boladi.
E s 1 a t m a : maxsus funksiyaga murojaat qilganda quyidagi
p ara m etrla r Z; E H T I M O L L I K — miqdoriy qiym atlar yoki ular
joylashgan yacheykalarning adresi b o ‘lishi kerak.
ffl E X C E L dasturining standart funksiyalari [7^].
Ikki [ a ; a 2 ) parametrga bo g ‘liq
I г-н)"
i.x-a)~
F{x)
=
—
\e
2cT~
dt
v a / ( . y ) =
— \ = e
l a ~
< J y j 2 7 Г
- X
С Г л ] 2 7 Г
um u m iyroq ko'rinishdagi Laplasning oddiy va integral funksiya-
sining qiymatlarini maxsus:
N 0 R M R A S P ( X ; 0 ‘RTACHASI;STANDART_CHETL;INTEGRAL)
nomli funksiya hisoblaydi. Bunda X- funksiyaning hisoblanish
kerak b o'lg an qiymati (ya'ni x); 0 ‘R T A C H A SI — funksiya
k o ‘rinishidagi a parametr; S T A N D A R T _ C H E T L — funksiya
ko‘rinishidagi
parametr; IN T E G R A L — R O S T ( I S T I N A -
T R U E ) va Y O L G ‘O N ( L O J - F A L S E ) qiymatlarini qabul qiladi.
/ \
I
2
Agar qiymati R O S T b o ‘lsaF(.v) = — = = \e 2a~ dt funksiya qiy-
crv2/T - V
mati; Y O L G cO N b o blsa, /(.y) = — j = c 2(7
funksiya qiymati
a yj l z
hisoblanadi.
F{](x). F(x) va \(x) funksiyalarning qiym atini N O R M R A S P
maxsus funksiyaci yordamida hisoblash:
F{](x): murojaat I 4 0 R M R A S P ( X ;0 ; 1;ISTINA) ;
F(x): murojaat I 4 0 R M R A S P ( X ;0 ; l;IS T IN A )-0 .5 ;
\(x)\ murojaat N O R M R A SP(X ;(); 1 ;L O J ) ;
E s 1 a t m a: maxsus funksiyaga m urojaat qilganda quyidagi
param etrlar X ; 0 ‘R T A C H A S I;S T A N D A R T _ C H E T L - miqdoriy
qiymatlar yoki ular jovlashgan yacheykalarning adresi boMishi
кегак.
Namunaviy m asa lala r yechish
1-m asala. Agar A hodisaning bitta tajribada ro‘y berish ehtimoli
0,2 ga teng b o ‘lsa, tajriba 400 marta o ‘tkazilganida uning aynan 80
marotaba ro‘y berish ehtimolini toping.
Yechish: Shartga ko‘ra n=400; m = 8 0; p= 0,2; q=0,8. M u a v r-L a p
lasning lokal teorem asidan foydalanamiz:
Ли»(80)
80-400-0.2 1 ; 1 ^ (0)
V400 0,2 0.8 [7 40 0 0,2 0,8
llovadagi Laplas funksiyasining qiymatlari keltirilgan 3-jadva1dan
i(x) ning 0 ga m os qiym atini to p am iz : j( x ) = 0,3989. U holda
/ j O0(80) =: ^ -0,3989 = 0.4986 boMadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |