Batafsil bayon etilgan

 
82 
Magellan  ekspeditsiyasi  sayyohlarining  sayohati  davomida  Yer  o'z  o'qi  atrofida  g'arbdan 
sharqqa tomon к marta aylangan bo'lsin. Demak, Ispaniyada qolgan kishilar uchun к sutka o'tdi. 
Sayyohlar  Yer  aylanishiga  teskari  tomonga  yurganligidan  Yerdan  bir  marta  kam  aylanib 
chiqishadi, ya'ni ular Quyoshga nisbatan k—1 marta aylanishadi, shu sababli hisobdan 1 sutka 
yo'qotishgan. Misol uchun, k-1000 sutka deb olsak (Magellan ekspeditsiyasi shuncha кип davom 
etgan edi), sayyohlar uchun 999 sutka o'tgan. Endi sayyohlar Yer aylanayotgan tomonga, ya'ni 
g'arbdan  sharqqa  tomon  safar  qilsinlar,  и  holda  teskari  hodisa  yuz  bergan  bo'lar  edi,  chunki 
sayyohlar Yerdan bir marta ortiq aylangan bo'lib, ularning hisobida k+1 (1001) sutka o'tar va 
juma  emas,  balki  Ispaniyaga  shanba  kuni  kelgan  bo'lib  hisoblashar  edi.  Shunga  o'xshagan 
tushunmovchilik  bo'lmasligi  uchun  xalqaro  bitimga  asosan  Yer  yuzida  chislo  o'zgaradigan, 
yangi  sutka  boshlanadigan  chiziq  (uni  demarkatsiya  chizig'i  ham  deyishadi)  haqida 
shartlashilgan.  Bu  bitimga  asosan,  chislo  o'zgaradigan  chiziqning  ko'p  qismi  Grinvinch 
meridianidan  180  gradus  uzoqda  Tinch  okeanida  joylashgan  meridiandan  o'tadi.  Bu 
demarkatsion  chiziq  quruqlikdan  o'tmasligi  (chunki  quruqlikda  yashovchi  odam  shu  chiziqni 
kesib,  qo'shni  shahar  yoki  qishloqqa  borganida  ham  chisloni  o'zgartirishi  kerak  bo'lar  edi) 
uchun  ba'zi  joylarda  o'sha  meridianning  bir  oz  sharq  tomonidan  (Osiyo  qit'asining  qirg'og'i. 
Fidji,  Samao,  Tonga  tabu,  Kermadek  va  Chatam  orollari  yonidaj,  goh  bir  oz  g'arb  tomonidan 
(Vrangel  va  Aleut  orollari  rayonida)  o'tadi.  Kelishuv  bo'yicha,  demarkatsiya  chizig'ini  kesib 
o'tadigan kemalar quyidagi qoidaga rioya qilishlari kerak: 
a)  bu chiziqni  g'arbdan  sharqqa  kesib  o'tgan  kema chislo va unga mos  hafta kunini ikki 
matra hisoblaydifyuqoridagi misolimizda ikki marta 1-may yakshanba); 
b)    bu  chiziqni  sharqdan  g'arbga  kesib  o'tgan  kema  bir  chislo  va  unga  mos  hafta  kunini 
hisobdan tashlab ketadi (Masalan, 30-aprel shanbaning ertasiga 2-may dushanba hisoblaydi). 
Shuni aytib o'tish kerakki, sayohat kunduz bilan tun almashinuvini e'tiborga olmasdan bir 
mintaqadan  ikkinchi  mintaqaga  o'tganda  soat  millarini  siljitmay  davom  ettirilsa,  demarkatsiya 
chizig'ini kesib o'tganda уuqorida keltirilgan (a va b) shartlarga rioya qilmasa bo'ladi, и holda 
hech  qanday  xato  ro'y  bermaydi.  Masalan,  aviatsiya  va  ayniqsa  kosmonavtikada  shunday 
qilinadi.  Haqiqatan  ham,  1  sutka  davomida  demarkasiva  chizig'ini  16  marta  kesib  o'tuvchi 
kosmonavtlar o'z soatlarini 16 sutkaga orqaga surmaydi, albatta. Ular Moskva vaqti bilan start 
olib  va  shu  vaqt  bo'yicha  parvozlarini  davom  ettiradilar,  Yerga  qo'ngan  paytlarida  sana 
hisobida hech qanday farq bo'lmaydi, xato yuz bermaydi.