Barliq tiri organizmler sirtqi ortaliqtan hár túrli zatlardi alip ózlestiredi,olardi organ hám toqimalardiń duzilisi ushin zárúr materiyal hám energiya deregi sipatinda sarplap,shiǵindi zatlardi sirtqa ajiratip turadi

Quramali beloklar( proteydler)

Bul beloklar ózleriniń molekulalarina belok zatlarinan basqa belok bolmaǵan qandayda basqa zatlardiń birigip keliwi menen ajiralip turadi.Olardiń belokli emes bólegi prostetik topar dep ataladi.Birigip turiwshi prostetik topardiń jaǵdayina qarap olar hár túrli ataladi.Quramina prostetik topar sipatinda nukleyn kislotalardi birikptirip keliwshi beloklar nukleoproteidler, hár túrli reńli birikpelerdi biriktirip keliwshiler xromoproteydler, fosfor kislotasin biriktirip keletuǵinlari fosfoproteidler, may hám may tárizli zatlardi biriktirip keliwshiler lipoproteidler dep ataladi. Bul beloklardiń barliǵi biologiyaliq jaqtan júdá áhmiyetli.Lekin bulardiń ishinde nuklleoproteidlerdiń áhmiyeti óz aldina

Nukleoproteidler-(latinsha nurleus- yadro degen sózden alinǵan) kletka yadrosi hám protoplazmaniń tiykarǵi bólegin qurap, tiri organizmde júdá áhmiyetli waziypalardi orinlawda (kletkalardiń bóliniw, násillik belgilerdiń násilden- násilge ótiwi hámde beloklar biosintezinde) aktiv qatnasadi.Nukleoproteidler birinshi bolip 1869- jilda Misher degen alim kletka yadrosi quramindaǵi beloklardan ajiratip alǵan.Demek kletka yadrosiniń tiykarǵi massasi sol beloklardan dúzilgen. Soniń ushinda nukleoproteyidlerdi yadroǵa bay bolǵan toqimalardan, bez toqimalarinan, buǵaq bezinen hám talaqtan, spermatazoidlerden, quslardiń yadroli eritrocitlerinen, ashitqi kletkalarinan ajiratip alsa boladi.

Nukleoproteidler tiykarinan siltili tábiyatli beloklardan- nukleyin kislotalari menen bir birine birikken gistonlar hám protaminlerden dúzilgen.Quramina protamin yaki gistonnan basqa globulinler tipindegi basqa ápiwayi beloklar kiretuǵin nukleoproteidler de ushirasadi.