Barliq tiri organizmler sirtqi ortaliqtan hár túrli zatlardi alip ózlestiredi,olardi organ hám toqimalardiń duzilisi ushin zárúr materiyal hám energiya deregi sipatinda sarplap,shiǵindi zatlardi sirtqa ajiratip turadi

Uglevodlardiń tarqaliwi, ónimlerdiń soriliwi

Aziq quramindaǵi di hám polisaxaridlerdiń gidrolizleniwi nátiyjesinde taza jaǵdaydaǵi monosaxaridlerden asqazan ishek jollarinda glyukoza, fruktoza, mannoza hám galaktozalar payda boladi.Uliwma quramali qant tarizli zatlar(saxaroza,maltoza,laktoza,kraxmal,cellyuloza) niń qant tárizli zatlarǵa shekem tarqaliwinan keyin olardiń soriliwi ushin imkaniyat jaratadi.Payda bolǵan ápiwayi qant tárizli zatlar asqazan ishek jollarinda soriliw tezligi birdey emes.Olardan fruktoza, galaktoza hám mannozalar ishek diywallarinan soriliw aldinan fosforli birikpeler payda qilip, ishek diywallarinan sińirilip atirǵanda olar glyukozaġa izomerizaciyalanadi hám ishek vorsinkalardıń kapillyarlari arqali tek glyukoza halatinda ǵana qan tamirlari sistemasina sińip, qan aǵimi menen birge birinshi náwbette bawirda boladi.

Máselen, fruktozaniń glyukozaġa ótiwin tómendegishe kórsetiwge boladi. Bul processte ATF(adenozintrifosfat-fosfat) hám geksokinaza,izomeraza hámde fosfataza fermentleri qatnasadi.
253bet

Bawir hám bulshiq et toqimalarinda, ayirim quramali fermentlerdiń qatnasinda fruktozaniń úlken tezlik penen glyukozaǵa aylaniwi múmkin ekenligi aniqlanǵan.Ishek diywallarinda galaktozaniń glyukozaǵa aylaniwi usi basqishta ótip, onda ATF,UDF galaktokinaza hám fosfataza fermentleri qatnasadi.Uliwma monosaxaridler ápiwayi diffuziya hádiysesi nátiyjesinde ǵana emes,sińiriw organlarindaǵi silekey perde kletkalariniń aktiv islewi nátiyjesinde soriladi.