Barliq tiri organizmler sirtqi ortaliqtan hár túrli zatlardi alip ózlestiredi,olardi organ hám toqimalardiń duzilisi ushin zárúr materiyal hám energiya deregi sipatinda sarplap,shiǵindi zatlardi sirtqa ajiratip turadi

Uglevodlar almasiwinda bawirdiń roli

Asqazan ishek jollarinda ishek vorsinkasiniń kapilyarlari arqali qanġa sorilġan monosaxaridler(glyukoza) qanniń baġdari menen dáslep bawirġa baradi hám onda tiyisli ózgerislerge ushiraydi.Bawir uglevodlardiń zat almasiw processinde qatnasatuǵin eń áhmiyetli organlardiń biri.Ol glyukozadan glyukogenniń sintezleniw processin támiynleydi.

Bawir quramindaǵi glyukogenniń muġdari aziqliqtiń muǵdari hám awqatlaniw rejimine baylanisli.Bawirda sút kislotasi, glicerin, hár túrli aminokislotalar(alanin,tirozin,fenilalanin, serin, cisteyn, valin, izoleycin, arginin, asporagin hám glyutamin kislotalari siyaqlilar) glyukogen sintezleniwinde qatnasadi.Demek awqatliq quraminda belokli zatlardiń jeterli boliwi hám olardiń tarqaliw ónimleri bawirda glyukogen sintezleniwinen boladi.Lekin soġan qaramastan bawirdaġi glyukogenniń tiykarġi bólegi qan quramindaġi glyukozadan sintezlenedi.Bawirda ózgeriske ushiramaġan glyukozaniń bir bólegi úlken qan aylaniw sheńberine túsip, barliq kletkalarġa tarqaladi hám oksidleniw processi joġalip, organizm ushin sarplanatuġin energiyaġa aylanadi.

Pirouzum kislotasiniń oksidlenip ATF hám sút kislotasina aylaniwina hám olardan glyukogenniń sintezleniw processi de bawirda bolip ótedi.

Organizmniń fiziologiyaliq jaġdayi hámde toqima hám klrtkalardiń glyukozaġa bolġan talabina qarap bawirda awisiq glyukoza muġdarinda toplanip turġan glyukogen qaytadan glyukozaġa tarqaladi. Bul tek ġana bawirda bolatuġin arnawli fermentler qatnasinda ámelge asadi.Soniń ushin bawir waqti waqti menen qandi glyukoza menen táminlep turiwshi organ esaplanadi.Basqa organlar bolsa óz náwbetinde qandaġi glyukoza esabinan táminlenip turadi.