Barcha dasturlash tillari kabi Python dasturlash tili ham rivojlanib, zamonga va talabga qarab ishlab chiqaruvchilar tomonidan o’zgarishlar kiritib borilmoqda

remove() metodi yordamida ham jadval elementini o’chirish mumkin, masalan t.remove (19.2) ko’rinishda jadvalning 19.2 elementi o’chiriladi.
Python tilida bir qator metodlar bo’lib, lists/arrays bilan ishlash jarayonida bevosita foydalanish mumkin.

Metodlar	Vazifasi
append()	Ro’yxat oxiriga element qo’shadi
clear()	Ro’yxatdagi barchaelementlarni o’chiradi
copy()	Ro’yxat nusxasini hosil qiladi
count()	Berilgan qiymatlarga ko’ra elementlar sonini beradi
extend()	Ro’yxatdagi elementlarni joyriy ro’yxat oxiriga qo’shadi
index()	Qiymatiga ko’ra birinchi element indeksini beradi.
insert()	Ko’rsatilgan tartibiga ko’ra element qo’shadi
pop()	Indeksiga ko’ra elementni o’chiradi
remove()	Qiymatiga ko’ra elementni o’chiradi
reverse()	Ro’yxatda elementlarni teskari tartibda joylashtiradi
sort()	Ruyxatni saralaydi

Python tilida boshqa dasturlash tillaridagi kabi massivlarni e’lon qilish, ularning tiplarini avvaldan belgilash kabi ishlar ko’zda tutilmagan. Ular o’rniga list ro’yxatdan foydalaniladi.

Yuqoridagi masalalarda massiv elementlari avvaldan ma’lum bo’lgan hollar ko’rib chiqildi.
Agar massiv elementlari soni avvaldan berilmagan bo’lsa, u holda uni e’lon qilish zarur bo’ladi. Jadval elementlarini kiritishda bo’sh ro’yxatni a = [] kiritish zarur bo’ladi. Massiv elementlarini kiritish va qayta ishlashda for operatoridan foydalanish qulaylik tug’diradi.
Masala. Elementlari butun sonlardan iborat a₀, a₁, a₂, …, a_n-1, bo’lgan ketma-ketlik berilgan. Ketma-ketlikdagi barcha juft sonlar sonini aniqlash dasturi tuzilsin.
a = []
n=int(input('Elementlar sonini kiriting - '))
for i in range(0, n):
a.append(int(input()))

Ushbu dastur qismi massiv (ro’yxat)ni e’lon qilish, elementlar sonini kiritish va for operatorida append metodi orqali massiv elementlarini yaratadi.

Masala shartiga ko’ra ketma-ketlikdagi juft elementlar sonini aniqlash uchun biror o’zgaruvchini, masalan, k o’zgaruvchini kiritib uning boshlang’ich qiymatini 0 ga tenglab olishimiz kerak bo’ladi.
Tsikl ichida kiritilgan har bir element juft yoki toqligi (a[i] % 2==0) shart orqali tekshiriladi. Agar a[i] juft bo’lsa, k soni bir qiymatga orttiriladi. Aks holda keyingi elementni tekshirish boshlanadi.
Python tilida massiv elementlari 0 dan boshlanganligi uchun sikl 0 dan n-1 gacha davom ettiriladi. Dastur kodining to’la qismi quyidagicha:
a = []
n=int(input('Elementlar sonini kiriting - '))
for i in range(0, n):
a.append(int(input()))
print (a)
k = 0
for i in range (n):
if a[i] % 2==0:
k = k+1
print ('Juft elementlari soni ', k, 'ta')

Natija:

Elementlar sonini kiriting - 7
12
11
32
44
25
36
[12, 11, 32, 44, 25, 36]
Juft elementlar soni 4 ta

Dastur kodining 5 satrida print (a) operatori a massiv (ro’yxat)dagi elementlar kiritilganligini ko’rish uchun yozilgan. Shuning uchun bu satrni tushirib qoldirish ham mumkin.

Ketma-ketlik elementlarini kiritish jarayonini yanada aniqroq ko’rib turish uchun dastur kodiga massiv elementlarini kiritishdan avval print('a[',i,']q') satrini kiritish dastur kodidagi elementlarni ketma-ket kiritish jarayonini yanada yaxshiroq tushunishga ko’mak beradi.
Dasturlashda berilgan o’zgaruvchi (a)ni biror songa (5) bo’linishi tekshirish if (a% 5 == 0) kabi, aks holda bo’linmasligini tekshirish if (a% 5 == 0) kabi amalga oshiriladi.