Banklarda islom darchalarini tashkil etishning afzalliklari

BANKLARDA ISLOM
DARCHALARINI TASHKIL ETISHNING AFZALLIKLARI
Islom bankchiligi rivojlanishi natijasida an'anaviy banklar tomonidan ham bu sohaga bo‘lgan qiziqish ortib bormoqda. Natijada, ushbu moliya muassasalari o‘zlarining mavjud infratuzilmalaridan foydalangan holda «islom darchalari» deb ataladigan bo‘linmalarni ishga tushira boshladi.
Mazkur tashabbus, islom bankchiligiga talab yuqori bo‘lgan joylarda an'anaviy banklar uchun yangi imkoniyatlar taqdim etdi. Biroq «islom darchalari»ni ochmoqchi bo‘lgan banklar o‘z tarkibida islom fiqhi, islom moliyasi va huquqi bo‘yicha olimlar/ekspertlar, hamda bank ishi mutaxassislari bo‘lgan mustaqil shariat qo‘mitasiga ega bo‘lishlari kerak.
Islom moliyasi tamoyillari asosida faoliyat yuritish uchun, ya'ni mijozlarga islom moliya mahsulot va xizmatlarini taklif qilish va bitimlarni islom moliyasi talablariga muvofiq ravishda tayyorlash ana shu shariat qo‘mitasi qarorlari asosida va nazorati ostida amalga oshiriladi. Aks holda bunday darchalar faoliyatini islom moliyasi tamoyillariga mos deyish mumkin bo‘lmaydi.
«Islom darchasi» – an'anaviy moliya muassasalari qoshida maxsus bo‘linma/filial yoki shoxobcha shaklida tashkil etiladi. Bunday shoxobchalarni tuzishdan asosiy maqsad – an'anaviy bank muassasalari mahsulot va xizmatlaridan emas, balki o‘z diniy qarashlari tufayli islom moliyasi tamoyillari doirasida faoliyat yurituvchi moliya muassasalari bilan ishlashni afzal ko‘ruvchi mijozlar ehtiyojini qondirish va shu orqali bor mijozlarni saqlab qolish, hamda bankka yangi mijozlar jalb qilish. An'anaviy banklarning islom darchalari ochishdan yana bir maqsadi to‘laqonli islom banklari bilan raqobat imkoniyatlarini oshirishdir.
Xo‘sh, «islom darchalari» faoliyat ko‘rsatishi uchun umumiy qabul qilingan ko‘rsatmalar qanday?
§ Aksiyadorlar, direktorlar kengashi va bank rahbariyati tomonidan islom moliyasi bo‘yicha mutaxassislar tavsiyalari asosida «islom darchasi» konsepsiyasini qabul qilish;
§ Maxsus Shariat kengashi (Shari’a supervisory board – SSB) tashkil etish va uning ko‘rsatmalariga qat'iy rioya qilish;
§ Bank doirasida islom moliyasi bo‘yicha muvofiqlashtirish ishlarini amalga oshirish, jumladan bankda foydalaniladigan dasturlarni islom moliyasi talablariga moslashtirish, tadqiqotlar va treninglar tashkil qilish;
§ Islom moliyasi talablariga muvofiq bo‘lgan bank siyosatini ishlab chiqish, shunga mos infratuzilma qurish va uni doimiy ravishda qo‘llab-quvvatlab turish;
§ Islom darchalarida ishlaydigan xodimlarning islom banklari axloq kodekslariga rioya qilishlarini ta'minlash;