Bank ishi” fanidan Ma’ruza matnlari 1-mavzu: Bank ishi fanining predmeti va vazifalari. Reja

Bankning vazifalari

Ko‘pchilikning tasavvurida bankning iqtisodiyotda tutgan o‘rni faqatgina omonatlarga mablag‘larni jalb qilish va kreditlar berishdan iboratdir. Lekin zamonaviy banklar o‘zlarining raqobatbardoshligini saqlash va ja’miyatning talablarini qondirish maqsadida yangi vazifalarni ham bajarishni o‘rganishi lozim. Bugungi kunda bu vazifalar quyidagilardan iborat

Bankning hozirgi zamon vazifalari

t/r	Banklarning roli	Izoh
1.	Vositachilik roli	jismoniy shaxslardan qabul qilib olgan mablag‘larni yangi binolar, as­bob uskuna­lar va boshqa ishlab chiqarish vositalariga investitsiya qilish maqsadida kreditga oladigan firma va korxonalar o‘rtasida vosi­tachi vazifasini bajaradi.
2.	To‘lovlarni amalga oshirishda ishti­rokchilik roli	tovarlar, qimmatli qog‘ozlar va ko‘rsatilgan xizmatlar uchun talabno­ma­lar, majburiyatlar va cheklarni kliring asosida o‘zaro surishtirishga asoslangan elektron to‘lovlar orqali naqd pulsiz hisob-kitoblarni olib boradi.
3.	Kafolatchilik roli	bank kafolatchi sifatida tovarlar va ko‘rsatilgan xizmatlar uchun to‘lovlarni to‘lashga imkoniyati etma­yotgan bank mijoz­lari qarzlarini ak­kreditiv ochish yo‘li bilan yoki fak­torning operatsiyalari orqali to‘laydi.
4.	Agentlik (dallol­lik) roli	bank mijozlar mulkini boshqarish va himoya qilish, mijozning topshirig‘­iga binoan uning qimmatli qog‘ozlarini muommalaga chiqarish va joylashtirish kabi yumushlarni ba­jarishda agentlik vazifasini o‘taydi.
5.	Siyosiy yo‘li	ijtimoiy maqsadlarni hamda iqtisodiyotning rivojlanishini ko‘zlab davlat tomonidan yuritila­yotgan siyo­satning targ‘ibotchisi vazifasini bajaradi.

Bank o‘z faoliyati jarayonida quyidagi xizmatlarni ko‘rsatadi:

• 
  jismoniy va yuridik shaxslarning, shu jumladan vakil banklarning hisob varaqalarini ochish va yuritish hamda hisob varaqlar bo‘yicha hisob-kitob qilish;
  
• 
  omonatlarni jalb qilish;
  
• 
  o‘z mablag‘lari va jalb qilingan mablag‘lar hisobidan o‘z nomidan kreditlar berish;
  
• 
  chet el valyutasini naqd pul va naqd bo‘lmagan pul shakllarida yuridik hamda jismoniy shaxslardan sotib olish, sotish va ayirboshlash;
  
• 
  pul mablag‘lari veksellar, to‘lov va hisob-kitob hujjatlarini inkasso qilish;
  
• 
  uchinchi shaxs nomidan majburiyatlarning bajarilishini nazarda tutuvchi kafolatlar berish;
  
• 
  uchinchi shaxs nomidan majburiyatlarning bajarilishini talab qilish huquqini olish;
  
• 
  qimmatli qog‘ozlarni chiqarish, xarid qilish, sotish, hisobni yuritish va saqlash, ularni boshqarish va boshqa operatsiyalarni bajarish;
  
• 
  davlat faoliyatini qo‘llab-quvvatlash;
  
• 
  kichik va o‘rta tadbirkorlikni kredit bilan ta’minlash;
  
• 
  trast xizmatlari - ishonch qog‘ozlar orqali mijozlar aktivlarini boshqarish;
  
• 
  faktoring xizmatlarni amalga oshirish;
  
• 
  moliyaviy lizingni bajarish;
  
• 
  iste’mol kreditini berish;
  
• 
  moliyaviy maslahat va axborot xizmatlarini bajarish;
  
• 
  naqd pul mablag‘larini boshqarish;
  
• 
  yuqori tavakkalchilikka ega kreditlar berish;
  
• 
  sug‘urta xizmatlarini sotish;
  
• 
  qimmatliklar bilan bo‘ladigan operatsiyalarda brokerlik xizmatlarini amalga oshirish;
  
• 
  investitsiya va boshqa xizmatlarni ado etish.
  

Barcha zamonaviy banklar muomalaga pul chiqaradilar va kredit beradilar, ya’ni qarz oluvchining qarzini qaytarib berishi to‘g‘risida majburiyatini oladilar. Bu qanday amalga oshiriladi?
Ґozirgi vaqtda barcha yirik rivojlangan davlatlarda tovarlar va xizmatlar uchun olinadigan haq asosan chek ko‘rinishida bo‘ladi.
CHek hujjatlarining ikki turi mavjud: