Bank inqirozlari va ularning sabablari, oqibatlari im-51 Saydullayev Omad

Bank inqirozlari

Bank inqirozlari va ularning sabablari, oqibatlari

IM-51

Saydullayev Omad

Toshturdiyev Anvar

Bank inqirozlari kelib chiqishi

• 
  Bank inqirozlarining kelib chiqish sabablari bir qator olimlar tomonidan uzoq yillar mobaynida turilicha muhokama qilinib kelingan. Bu xususida ilk qarashlar asosan omonatchilar, bank mijojozlari va aksiyadorlari tomonidan vahima (panika) qilish natijasida pul mab­lag‘lari (omonatlari)ni banklardan yoppasiga olish orqali banklarning likvidlilik darajasiga asossiz ravishda ta’sir etishi bilan bog‘liqdir.
  

Bank inqirozlari kelib chiqishi

• 
  Bank inqirozlari xususidagi keyingi qarashlar banklarning to‘lov qobiliyatiga ega bo‘lmaslik holatini keltirib chiqaruvchi balans aktiv qismidagi yo‘qotishlarga asoslanadi. Banklar aktivlari sifatida uzoq muddat davomida yo‘qotishlarning mavjud bo‘lishi, odatda noho‘sh makroiqtisodiy jarayonlar, bozor tangligi, hukumat siyosati (yoki aralashuvi) va firibgarliklar bilan bog‘liqdir. Shuningdek, mazkur qarashlarning aksariyati iqtisodiyot tamoyillaridagi o‘zgarishlar hamda biznes sikllarining tabiiy mahsuli ekanligiga asoslanadi.
  

• 
  Amerikalik iqtisodchi olimlar Karmen M. Reynxart va Kennet S. Rogoff bank inqirozlari kelib chiqishining ilk sabablari sifatida kredit inqirozlari va aktivlar narxi bilan bog‘liq pufak (ko‘pik)larning vujudga kelishini ko‘rsatib o‘tadilar. Bu kabi makroiqtisodiy tang­likni iqtisodiyoti rivojlanayotgan mamlakatlarda kuzatish mumkin. Iqtisodiyoti rivojlanayotgan mamlakatlar boshqa mamlakatlardan qisqa muddatli xorijiy valyutadagi qarzlarni jalb qilish orqali valyuta kursining qadrsizlanishi, xalqaro bozorda foiz stavkalarining oshishi va xalqaro savdo shartlarining o‘zgarishi natijasida yuqori kredit riskini vujudga keltiradi.
  

1980 yillarda G‘arb mamlakatlari banklari Lotin Amerikasi mamlakatlariga iqtisodiy o‘sishni ta’minlash va joriy operatsiyalar bo‘yicha defitsitni qoplash maqsadida katta miqdorda qarzlar (AQSh dollarida)ni ajratadi. Katta miqdordagi xorijiy mablag‘larning oqib kelishi qarzdor mamlakatlarda real amalmashuv kursining keskin oshishiga olib kelib, bir qancha qarzdorlarning defolt holatiga kelishiga sabab bo‘ldi. Natijada mazkur inqiroz 800 mlrd. AQSh dollaridagi umumiy qarz mablag‘larining 250 mlrd. AQSh dollaridan voz kechish orqali yakun topdi.

• 
  1980 yillarda G‘arb mamlakatlari banklari Lotin Amerikasi mamlakatlariga iqtisodiy o‘sishni ta’minlash va joriy operatsiyalar bo‘yicha defitsitni qoplash maqsadida katta miqdorda qarzlar (AQSh dollarida)ni ajratadi. Katta miqdordagi xorijiy mablag‘larning oqib kelishi qarzdor mamlakatlarda real amalmashuv kursining keskin oshishiga olib kelib, bir qancha qarzdorlarning defolt holatiga kelishiga sabab bo‘ldi. Natijada mazkur inqiroz 800 mlrd. AQSh dollaridagi umumiy qarz mablag‘larining 250 mlrd. AQSh dollaridan voz kechish orqali yakun topdi.