Bank hisobi va audit

3.Valyuta  ayrboshlash  shaxobchalarida  naqd  pul  va  chet  el  valyutasi 
hisobini yuritish tartibi. 
Tijorat  banklarining  valyuta  ayirboshlash  shaxobchalari  orqali  naqd  chet  el 
valyutasini sotib olish uchun tijorat banklari filiallarini yetarli miqdorda naqd so
ʻm 
bilan  ta
ʼminlash  maqsadida  Markaziy  bankning  hududiy  Bosh  boshqarmalari 
(HBB)  tijorat  banklari  filiallariga  madad  pullari  beradi.  Madad  pullari  Markaziy 
bankning  HBB  Hisob-kitob-kassa  markazi  (HKKM)  aylanma  kassasidagi  naqd 
pullar  hisobidan  beriladi  (Tijorat  banklariga  jismoniy  shaxslardan  naqd  chet  el 
valyutasini  sotib  olishi  uchun  Markaziy  bank  tomonidan  madad  pullari  berish 
tartibi  to
ʻ
g
ʻ
risidagi  nizom.  O
ʻ
zR  AV  tomonidan  16.08.2017  yilda  2912-son  bilan 
ro
ʻ
yxatga olingan). 
HKKM  tomondan tijorat banklariga  jismoniy  shaxslardan  chet el valyutasini 
xarid  qilish  uchun  so
ʻmda  madad  puli berish  Oʻzbekiston  Respublikasi  Markaziy 
banki  Respublika  inkassatsiya  xizmatining  joylardagi  boshqarmalari  (bo
ʻlimlari) 
orqali  tomonlar  o
ʻrtasida  tuzilgan  shartnomalar,  tijorat  banklarining  yozma 
buyurtmalari  hamda  Respublika  Markaziy  banki  va  uning  HBBlari  farmoyishlari 
asosida amalga oshiriladi. Ushbu madad pullari faqatgina tijorat banki filiallarining 
valyuta  ayirboshlash  shoxobchalari  orqali  jismoniy  shaxslardan  naqd  chet  el 
valyutasini sotib olish uchun ishlatiladi, boshqa maqsadlarga yo
ʻnaltirish Markaziy 
bank HBBning tegishli farmoyishiga asosan amalga oshiriladi. 
Bank kassalaridagi mavjud naqd pullar keyingi kunda kutilayotgan to
ʻlovlarni 
hisobga olgan holda, naqd chet el valyutasini xarid qilish uchun yetarli bo
ʻlmagan 
hollarda,  naqd  chet  el  valyutasini  xarid  qilish  uchun  Markaziy  bankning  HBBga 
buyurtma  asosida  murojaat  qiladi  (Markaziy  bankning  HBBlariga  O
ʻ
zbekiston 
Respublikasida  banklar  tomonidan  pul  muomalasiga  doir  ishlarni  tashkil  etish 

---

 
111 
 
to
ʻ
g
ʻ
risidagi  yo
ʻ
riqnoma.  O
ʻ
zR  AV  26.10.2005  yilda  1518-son  bilan  ro
ʻ
yxatga 
olingan).  
Bank  tomonidan  so
ʻralgan  madad  pullari  Markaziy  bankning  HBB 
farmoyishiga  asosan  HKKM  aylanma  kassasidagi  naqd  pullar  hisobidan 
inkassatsiya  xizmati  orqali  beriladi.      HKKMlarda  mazkur  farmoyishga  asosan 
tijorat  banklariga  madad  puli  jo
ʻnatilganda  quyidagi  buxgalteriya  oʻtkazmasi 
amalga oshiriladi: 
Debet 10109000 — «Yo
ʻ
ldagi naqd pullar va boshqa to
ʻ
lov hujjatlari»,  
Kredit 10101000 — «Aylanma kassadagi naqd pullar» hisobvarag
ʻ
i. 
HKKM  aylanma  kassasida  tijorat  banklari  filiallari  tomonidan  so
ʻralgan 
madad  pullarini  berish  uchun  yetarli  bo
ʻlmagan  taqdirda,  shu  kunning  oʻzida 
Markaziy  bankning  HBB  HKKM  aylanma  kassasini  madad  puli  bilan  ta
ʼminlash 
choralarini  ko
ʻradi.  Markaziy  bankdan  olingan  emissiya  ruxsatnomasiga  asosan 
olingan 
madad 
pullarini 
Markaziy 
bankning 
HBB 
ertangi 
kundan 
kechikreditirmasdan  tegishli  tijorat  banklari  filiallariga  belgilangan  tartibda 
inkassatsiya xizmati orqali yetkazib berilishini ta
ʼminlaydi. 
Naqd  chet  el  valyutasini  sotib  olish  uchun  tijorat  banklariga  madad  pullari 
berish  maqsadida  zaxira  fondidan  aylanma  kassaga  naqd  pul  o
ʻtkazish  uchun 
berilgan emissiya ruxsatnomalaridan: 
a) Markaziy bankning HBB ruxsatnoma olingan kunni hisobga olmagan holda 
uch bank ish kuni davomida;  
b)  HKKM  Markaziy  bankning  HBBdan  ruxsatnoma  olingan  kunni  hisobga 
olmagan holda ikki bank ish kuni davomida foydalanishi mumkin. 
Markaziy  bankning  HBB  boshlig
ʻi,  Pul  muomalasini  tartibga  solish  va 
monitoring 
boshqarmasi 
boshlig
ʻi,  Emissiya-kassa  amaliyotlari  boʻlimi 
(boshqarmasi) 
boshlig
ʻi  hamda  HKKM  direkreditori  olingan  emissiya 
ruxsatnomalarini  foydalanish  muddatiga  amal  qilgan  holda  ishlatilishini 
ta
ʼminlaydi.  
Tijorat  banklari  filiallariga  naqd  chet  el  valyutasini  xarid  qilish  uchun 
beriladigan madad pullari uchun tijorat banki filiali vakillik hisobvarag
ʻida yetarli 
miqdorda  mablag
ʻ  mavjud  boʻlmasa  oldindan  naqdsiz  pul  oʻtkazib  berilishi  talab 
etilmaydi.  Tijorat  banki  filialiga  inkassatsiya  xizmati  orqali  keltirilgan  so
ʻmdagi 
madad  pullari  bank  filialining  qimmatliklarni  but  saqlanishi  uchun  javobgar 
mansabdor  shaxslar  tomonidan  belgilangan  tartibda  qabul  qilinib,  ushbu  naqd 
pullar  10196  -  hisobvarag
ʻiga  kirim  qilinadi.  Bunda,  quyidagicha  buxgalteriya 
o
ʻtkazmalari amalga oshiriladi: 
a) Tijorat banklariga HKKMdan madad puli keltirilganda: