Bank hisobi va audit

Batafsil  axborot  Yordamchi  kitob  ma’lumotlari  asosida  olinishi  mumkin, 
chunki birlamchi buxgalteriya operatsiyalari Yordamchi kitobda aks etiriladi. 
 
Yordamchi kitobdagi hisobvaraqlar guruhi har bir alohida operatsiya bo‘yicha 
o‘tkazilgan  summalar  haqida  kerakli  axborot  beradi.  Yordamchi  kitob 
hisobvaraqlariga nisbatan olganda Bosh kitob hisobvaraqlari nazorat hisobvaraqlari 
vazifasini  bajaradi.  Yordamchi  kitoblardagi  yakuniy  summalar  har  kun  oxirida, 
shuningdek, oy oxirida yangi oyning birinchi kundagi holatiga ko‘ra ularning Bosh 
kitobdagi nazorat yakunlari balansi bilan bir xil chiqish lozim. Bosh kitob nazorat 
hisobvaraqlarning  ma’lumotlari  Yordamchi  kitobdagi  tegishli  hisobvaraqlar 
yakuniy  summalari  bilan  taqqoslanadi.  Agar  dastlabki  yozuvlarda  xatolarga  yo‘l 
qo‘yilmagan bo‘lsa, Bosh kitob va Yordamchi kitob summalari teng chiqadi.  

---

 
40 
 
Hozirgi  kunda  ko‘pgina  tijorat  banklari  mijozlarga  “so‘mda  yuritiladigan 
hisobvaraqlar  bilan  bir  qatorda  xorijiy  valutadagi  operatsiyalar  hisobini  yuritish  
maqsadida  xorijiy  valutadagi  hisobvaraqlarni  ochishlari  mumkin.  Xorijiy 
valutadagi operatsiyalar bo‘yicha Bosh va  Yordamchi kitoblar har bir valuta turi 
bo‘yicha alohida yuritiladi.  
Bosh kitob bo‘yicha kodlash tizimi besh xonali bo‘lishi belgilangan. Dastlab 
aktiv  hisobvaraq  kodlari  toq,  passiv  hisobvaraqlarning  kodlari  esa  juft  sonlardan 
iborat qilib belgilangan edi.  Bu tartib osonroq qabul qilish va eslab qolish uchun 
ko‘zda tutilgan edi. Lekin yangi hisobvaraqlar kiritilishi munosabati bilan bu tartib 
bir  oz  o‘zgardi.  Balans    hisobvaraqlarida  hisob  takrorlanadigan  yozuv  usulida 
yuritiladi.  Operatsiyalar  ular  bo‘yicha  mablag‘lar  harakatlangan  kundan  qat’iy 
nazar bajarilgan kuni buxgalteriya hisobida aks ettiriladi.  
Yordamchi  kitoblarda  buxgalteriya  operatsiyalari  batafsil  va  to‘liq  aks 
ettiriladi. Yordamchi kitoblarning shakli va turlari har bir bank tomonidan mustaqil 
belgilanadi. 
Bosh  kitob  va  Yordamchi  kitob  hisobvaraqlarida  hisob  operatsiyalari  albatta 
ikkiyoqlama  yozuv  qoidasiga  amal  qilgan  holda  qayd  etish  yoki  ushbu 
hisobvaraqlar bilan korrespondensiya bo‘lgan hisobvaraqlar raqamlari ko‘rsatilishi 
shart.