Bank hisobi va audit” kafedrasi g’aniyeva umida abdugaffarovna mirzayeva matluba g’aybulla qizi “pul va banklar” fanidan

Ikkinchi bosqich 1993 yil noyabrdan 1994 yil iyun oyiga to’g’ri keladi. Ushbu davrda, ya’ni 1993 yil 15 noyabrdan muomalaga oraliq «so’m – kupon»lar kiritildi.
1993 yil 15 noyabrdan boshlab Rossiyaning nominali 5000 va 10000 bo’lgan rubllari muomaladan chiqarildi. Bu pullar Jamg’arma bank muassaslarigagina topshirilishi kerak edi. Shu bilan birga, bu kupyuralarni bank muassasalarida qiymati past bo’lgan kupyuralarga almashtirish ta’qiqlandi.
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993 yil 22 noyabrdagi «Iste’mol bozorini himoyalash va respublikada pul muomalasini mustahkamlashga doir qo’shimcha chora – tadbirlar to’g’risida»gi qaroriga muvofiq 1993 yil 1 dekabrdan boshlab sobiq SSSR Davlat bankining 1961 – 1992 yillar namunasidagi 200, 500 va 1000 rubllik pul biletlarining muomalada to’lov vositasi vazifasini bajarishi to’xtatildi.
Bu kupyuralar 25 ming rublgacha bo’lgan tovarlar va ko’rsatilgan xizmatlar haqi tarzida hamda Jamg’armabank muassasalari tomonidan doimiy turar joy ro’yxatida bo’lgan O’zbekiston Respublikasi fuqarolaridan 1993 yil 1 dekabrgacha qabul qilindi. Fuqarolarning Jamg’armabank muassasalariga qo’yadigan omonatlarining cheklangan summasi kupyuralar qiymatidan qat’i nazar 200000 rubl miqdorida belgilandi. Ushbu miqdordan oshgan summalar 1993 yil 4 dekabrgacha alohida maxsus foizsiz hisobvaraqlarga kiritildi.
Mazkur qarorda 1961 – 1992 yillar namunasidagi qiymati 1, 3, 5, 10, 25, 50 va 100 rubl bo’lgan kupyuralar cheklovlarsiz parallel to’lov vositasi sifatida muomalada bo’lishi qayd etilgan edi. 50 va 100 rubl qiymatidagi kupyuralar 1993 yil 15 dekabrgacha, qiymati 1, 3, 5, 10 va 25 rubl bo’lgan kupyuralar esa, 1994 yil 1 yanvargacha muomalada bo’ldi. Ushbu banknotlarni 1993 yil 6 dekabrdan boshlab Jamg’armabank muassasalari tomonidan omonatlarga qabul qilish to’xtatildi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993 yil 30 noyabrdagi «O’zbekiston Respublikasi hududida «so’m – kupon»larning muomalada bo’lish tartibini yanada takomillashtirish chora – tadbirlari to’g’risida» gi qarorida O’zbekiston Respublikasi hududida 1993 yil 15 noyabrda muomalaga chiqarilgan, qiymati 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000, 5.000, 10.000 bo’lgan so’m – kuponlar qonuniy to’lov vositasi hisoblanishi belgilab qo’yildi. Bunda, Rossiya Davlat bankining 1993 yil namunasidagi barcha qiymatdagi banknotlari dastlabki davrda O’zbekiston Respublikasi hududida so’m – kuponlar bilan bir qatorda cheklovlarsiz to’lov vositasi sifatida qabul qilindi.
Shu tarzda, 1993 yilning dekabr oyida O’zbekiston Respublikasi hududida quyidagi uch turdagi pul birligi muomalada bo’ldi: so’m – kuponlar, sobiq SSSR Davlat bankining qiymati 100 rublgacha bo’lgan kupyuralari va Rossiya Davlat bankining 1993 yil namunasidagi kupyuralari.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994 yil 11 aprelda qabul qilingan «Pul muomalasini mustahkamlash va “so’m – kupon”ning xarid qobiliyatini oshirishning kechiktirib bo’lmaydigan chora – tadbirlari to’g’risda»gi qarori pul muomalasini barqarorlashtirish, so’mning xarid qobiliyatini oshirish uchun zarur shart – sharoitlarni yaratishda muhim tadbir bo’ldi. Ushbu qarorga muvofiq, 1994 yil 15 apreldan boshlab O’zbekiston Respublikasi hududida Rossiya banki banknotlarining muomalada bo’lishi hamda yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan turli to’lovlarga qabul qilinishi ta’qiqlab qo’yildi⁴.