Balqan yarım atawında hám

Greklerdiń teńiz sayahatları

Egey teńizindegi kóp sanlı úlken – kishi atawlar, qolaylı teńiz jaǵalawları hám qoltıqları grekler arasında teńizshiliktiń rawajlanıwına múmkinshilik jaratıp berdi. Biraq greklerde úlken kemeler bolmaǵan, kishkene eskekli qayıqlarda jaǵadan uzaqqa júzip barıw júdá qáwipli edi. Greklerde adasıp qalıwdan qáwi­plenip, kóz-kóretuǵın qısqa aralıqlarda – atawdan atawǵa yamasa jaǵa janında júzip júretuǵın edi. Tájiriybeli teńizshiler jelqomlar­dan paydalanıp alıs sayaxatlarǵa – Mısrǵa hám de Jer Orta teńizi hám Qara teńiz jaǵalıǵındaǵı qalalarǵa qayıqta júzip barǵan. Adamlar jasaytuǵın aymaqlardı grekler Oyku­meniya dep ataǵan. Grek qalaları

Greciyada diyqanshılıq hám ónermentshiliktiń rawajlanıwı menen qonıslar hám qa­lalar sanı da artıp baradı. Grek qalalarınıń kópshiligi bir qansha qonıslardıń birlesiw jolı menen payda boladı. Bunday qalalar «polis» yáni «qala» dep atalǵan. Olar qala mámle­ketlerinen dúzildi. Barlıq qala–mámleketler óz ármiyasına iye bolǵan. Polisler bir-biri menen tez-tez urısıp turǵan. Sonıń ushın da Grekler áskerlerge tálim-tárbiya beriw hám jaqsı qurallandırıwǵa umtılǵan. Ármiyanıń tiykarın awır qurallanǵan áskerler – goplitlar quraǵan. Olar tórt múyeshli tárizde bir-birine tıǵılıp alǵan qatarlar menen sawash júrgizgen. Jawıngerlik sapqa usı tárizdáe diziliw falanga dep atalǵan.