Balans likvidligi tahlilini boshlamasdan oldin quyidagi savollarga javob berishimiz zarur

Joriy xarajatlar rentabelligi omillari.

Yuqorida aytilganidek, joriy xarajatlar rentabelligiga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatadi:

- sotilgan mahsulot tannarxining o‘zgarishi;

- sotilgan mahsulot narxining o‘zgarishi;

- sotilgan mahsulotning tarkibiy o‘zgarishi.

Omilli tahlil uchun indeks usulidan foydalanamiz, buning uchun joriy xarajatlar rentabelligini umumiy dinamika va omilli indekslarini hisoblaymiz.

Joriy xarajatlar rentabelligi dinamikasi, ya’ni joriy davrda o‘tgan davrga nisbatan o‘zgarish indeksi, bu:

Joriy davrda sotilgan mahsulotdan olingan foyda	:	O‘tgan davrda sotilgan mahsulotdan olingan foyda
Joriy davrda sotilgan mahsulotning tannarxi		O‘tgan davrda sotilgan mahsulotning tannarxi

Umumiy dinamik indeksining shakli:

M₁ va M₀ — joriy va o‘tgan davrda sotilgan mahsulotlarni turlari bo‘yicha miqdori.

B₁ va B₀ - joriy va o‘tgan davrda mahsulot turlari bo‘yicha, narx-navolar.

T₁ va To — joriy va o‘tgan davrda mahsulotlarni turlari bo‘yicha tannarxi.

ΣM₁ B₁ — joriy davrda sotilgan mahsulotlar tushumi.

ΣM₀ B₀ - o‘tgan davrda sotilgan mahsulotlar tushumi.

ΣM₁ T₁ — joriy davrda sotilgan mahsulotlar tannarxi.

ΣM₀ T₀ – o‘tgan davrda sotilgan mahsulotlar tannarxi.

Indeksdan ko‘rinib turibdiki, joriy xarajatlar rentabelligi dinamikasini aniqlash uchun bu rentabellikning joriy davrdagi darajasi o‘tgan davrdagi darajasi bilan taqqoslanadi. Joriy xarajatlar rentabelligi darajasi joriy va o‘tgan davrda sotilgan mahsulotdan olingan foydani sotilgan mahsulotning tannarxiga bo‘lish bilan aniqlanadi.

Endi omilli indekslarni keltiramiz.