Baktria press Тошкент 2013 Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури

195. Эртага ишхонамизда ходимлар тиббий кўрикдан ўтишлари лозим. Мен 
ҳам тиббий кўрикдан ўтиши лозим бўлган ходимлар рўйхатидаман. Тиббий 
кўрикдан ўтиш жараёнида шифокорларнинг маслаҳатлари ва хизматлари 
учун пул тўлашим керакми?
Йўқ, бунда тиббий кўрик бепул амалга оширилади. Меҳнат кодексининг 
214-моддасига асосан, тиббий кўриклардан ўтилиши муносабати билан ходимлар 
чиқимдор бўлмайдилар.
196. Кўзим яхши кўрмаслиги сабабли II гуруҳ ногирони ҳисобланаман. Мен 
бир корхонага коммутатор оператори бўлиб ишга кирмоқчиман. Корхо
-
нага қўнғироқ қилувчиларга жавоб бериш ва уларни мутахассислар билан 
боғлаш — асосий вазифам ҳисобланади. Мен дастлабки тарзда ва кейинчалик 
(иш давомида) вақти-вақти билан ўтказиладиган тиббий кўрикдан ўтишни 
рад қилишим мумкинми?
Йўқ, рад қилаолмайсиз. Меҳнат кодексининг 214-моддасига мувофиқ, меҳнат 
шартномаси тузиш чоғида ногирон шахсларнинг дастлабки тарзда ва кейинчалик 
(иш давомида) вақти-вақти билан тиббий кўрикдан ўтказилиши мажбурий 
ҳисобланади. Бу ногирон шахсларнинг меҳнатидан уларнинг соғлиғи ҳолатига 
тўғри келмайдиган ишларда фойдаланишга йўл қўйилмаслиги билан боғлиқ. 
Бундай ҳолатда сиз тиббий кўрикдан ўтишдан бош тортишингиз тўғри эмас.
Сиз тиббий кўрикдан ўтишни рад қилган тақдирингизда, иш берувчи сизни 
ишга қабул қилмаслик ҳуқуқига эга бўлади.

---

89
10-БОБ
197.Кадрлар бўлими бошлиғи 17 ёшга тўлган шахсни ишга қабул қилиш тўғрисидаги 
аризасини кўриб чиқиб, ишга қабул қилишдан олдин мажбурий тиббий кўрикдан 
ўтиши кераклигини айтди. Унинг бу ҳаракатлари қонунийми? Яна қандай турдаги 
ишчилар дастлабки тарзда мажбурий тиббий кўрикдан ўтишлари керак?
Ҳа, сизнинг иш берувчингиз ҳақ. Меҳнат кодексининг 214-моддасига мувофиқ 
иш берувчи меҳнат шартномаси тузиш чоғида дастлабки тарзда ва кейинчалик 
(иш давомида) вақти-вақти билан қуйидаги ходимларни тиббий кўрикдан 
ўтказишни ташкил қилиши шарт:
#
ўн саккиз ёшга тўлмаганлар;
#
олтмиш ёшга тўлган эркаклар, эллик беш ёшга тўлган аёллар;
#
ногиронлар;
#
меҳнат шароити ноқулай ишларда, тунги ишларда, шунингдек транспорт 
ҳаракати билан боғлиқ ишларда банд бўлганлар;
#
озиқ-овқат саноатида, савдо ва бевосита аҳолига хизмат кўрсатиш билан 
боғлиқ бўлган бошқа тармоқлардаги ишларда банд бўлганлар;
#
умумтаълим мактаблари, мактабгача тарбия ва бошқа муассасаларнинг 
бевосита болаларга таълим ёки тарбия бериш билан машғул бўлган педагог 
ва бошқа ходимлари.
198. Онамнинг ёши 56 да. Иш жойида тиббий кўрикдан ўтиш шарт бўлганлиги 
учун, уни тиббий кўрикдан ўтказишмоқчи. У олдин тиббий кўрикдан ўтмаган 
бўлса, у тиббий кўрикдан ўтиши шартми?
Сизнинг онангиз пенсия ёшида булганлиги сабабли, Меҳнат кодексининг 
214-моддасидаги дастлабки тарзда ва вақти-вақти билан мажбурий тиббий 
кўрикдан ўтиши лозим бўлган шахслар рўйхатига тушади. Унинг ёшида аёллар 
тиббий кўрикдан ўтишлари мажбур ҳисобланади. Меҳнат кодексининг 214-мод-
дасини 3-чи қисмида тиббий кўрикдан ўтишдан ёки тиббий комиссияларнинг 
текширувлар натижасида берган тавсияларини бажаришдан бўйин товлаган 
ходимларни иш берувчи ишга қўймасликка ҳақли эканлиги кўрсатиб ўтилган.
199. Охирги пайтларда турмуш ўртоғим тез-тез касал бўлаяпти. Фикримизча, 
унинг соғлиғи меҳнат шароити билан боғлиқ ҳолда ёмонлашган. Биз уни 
тиббий кўрикдан ўтказмоқчи бўлдик, лекин бунинг учун кўп пул талаб қилинса 
керак деб хавотир қилаяпмиз?
Меҳнат кодексининг 214-моддасини 5-чи қисмига мувофиқ агар ходим ўз 
соғлиғининг ҳолати меҳнат шароити билан боғлиқ ҳолда ёмонлашган деб ҳисобласа, 
у навбатдан ташқари тиббий кўрикдан ўтказишни талаб қилишга ҳақлидир.

---

90
10-БОБ
Шу билан бир қаторда мазкур модданинг 6-чи қисмида тиббий кўриклардан 
ўтилиши муносабати билан ходимлар чиқимдор бўлмасликлари назарда тутилган.