Baktria press Тошкент 2013 Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури

163. Ўтган ойда корхонамиз атлас тайёрлаб бериш учун катта буюртма қабул 
қилди ва мен дам олиш ва байрам кунлари ишладим. Лекин, менга ҳанузгача иш 
ҳақини тўлашгани йўқ. Ушбу иш ҳақи менинг оддий иш ҳақимдан фарқланадими?
Ҳа, фарқ қилади. Меҳнат кодексининг 157-моддасига кўра, иш вақтидан ташқари 
ишлар, дам олиш кунлари ва байрам кунларидаги ишлар учун камида икки ҳисса 
миқдорида ҳақ тўланади. Тўланадиган ҳақнинг аниқ миқдори жамоа шартномасида, 
агар у тузилмаган бўлса, — иш берувчи томонидан касаба уюшмаси қўмитаси ёки 
ходимларнинг бошқа вакиллик органи билан келишиб белгиланади.
Байрам ёки дам олиш кунидаги иш сизнинг хоҳишингизга қараб бошқа дам олиш 
куни (отгул) бериш билан қопланиши мумкин. Байрам ёки дам олиш кунидаги иш 
ёхуд иш вақтидан ташқари бажарилган иш учун бошқа дам олиш куни берилган 
тақдирда, бундай ишлар учун камида бир ҳисса миқдорда меҳнат ҳақи тўланади.
164. Тунги ва кечги вақтдаги иш учун ҳақ тўлаш тартиби қандай?
Меҳнат кодексининг 158-моддасига асосан, тунги вақтдаги ишнинг ҳар бир 
соати учун камида бир ярим баравар миқдорда ҳақ тўланади.
Жамоа шартномасида, агар у тузилмаган бўлса, касаба уюшмаси қўмитаси ёки 
ходимларнинг бошқа вакиллик органи билан келишиб, кечки сменадаги иш учун 
оширилган миқдорда ҳақ тўлаш назарда тутилиши мумкин. Бевосита тунги сменадан 
олдингиси кечки смена деб ҳисобланади.

---

76
8-БОБ
165. Мен ноширлик корхонасида ишлайман ва кун бўйи йирик консалтинг 
компаниялари учун реклама тайёрлайман. Буюртмачи томонидан электрон 
шаклдаги маълумотларда хатоликка йўл қўйилганлиги сабабли тайёрланган 
маҳсулот яроқсиз ҳолатга келиб қолди. Айтингчи, маҳсулот яроқсизлиги 
аниқланган кунда ишлаганим учун менга иш ҳақи тўланадими?
Ҳа, тўланади. Меҳнат кодексининг 159-моддасига асосан, ходимнинг айбисиз 
яроқсиз маҳсулот тайёрланганда ва бекор туриб қолинган вақтда унинг ўртача 
иш ҳақи сақланади.
Ходимнинг айби билан тайёрланган қисман яроқсиз маҳсулот учун камайти-
рилган ишбай баҳолар бўйича ҳақ тўланади, бундай баҳолар жамоа шартномасида 
белгилаб қўйилади, агар у тузилмаган бўлса, иш берувчи томонидан касаба уюшмаси 
қўмитаси ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органи билан келишиб белгиланади.
Ходимнинг айби билан тайёрланган тўлиқ яроқсиз маҳсулот ва бекор туриб 
қолинган вақт учун ҳақ тўланмайди.
166. Мен бўлим бошлиғи бўлиб ишлайман ва бўлим ходимлари ишда бўлмаган 
вақтда уларнинг вазифаларини бажараман. Айтингчи, ушбу вазифаларни 
бажарганим учун менга иш ҳақи тўлашларини сўрашим мумкинми?
Сўрашингиз мумкин. Меҳнат кодексининг 160-моддасига кўра, бир неча 
касбда (лавозимда) ишлаганлик, хизмат кўрсатиш доираси кенгайганлиги, 
бажариладиган ишлар ҳажми ортганлиги, ўзининг асосий иши билан бир 
қаторда ишда вақтинча бўлмаган ходимларнинг вазифаларини бажарганлик 
учун, шунингдек ўриндошлик асосида иш бажарилганида (ходим ўзининг асосий 
ишини бажаришидан ташқари асосий ишидан бўш вақтида меҳнат шартномаси 
асосида бошқа ҳақ тўланадиган ишни бажарганда), ходимларнинг меҳнат ҳақи 
миқдори меҳнат шартномасининг тарафлари ўртасидаги келишувга биноан 
амалда бажарилган иш юзасидан белгиланади.
167. Менинг марҳум қайнонам темир йўлда проводник бўлиб ишлаган. У охирги 
ойлик маошини олмаган. Унинг қариндошлари ёки яқинларидан бири ушбу 
пулни олиши мумкинми?
Ҳа, мумкин. Меҳнат кодексининг 162-моддасига асосан ходим вафот этган кунга 
қадар олинмаган иш ҳақи унинг оила аъзоларига, шунингдек меҳнатга қобилиятсизлиги 
туфайли вафот этган шахснинг қарамоғида бўлган шахсларга берилади.
168. Бухгалтерия ходимларидан бирининг айби билан иш ҳақини ҳисоблашда