Bakteriyalar

TashMAU No’kis filiali

Agrobiologiya fakulteti

3A Agroximiya ha’m agrotopiraqtaniw ta’lim bag’dari studenti Sultanova Sarbinazdin’

Awil xojalig’I mikrobiologiyasi ha’m biotexnologiyasi pa’ninen prezentaciya jumisi.

Tema: Bakteriyalardin’ awil xojalig’inda ha’m sana’a’ttag’I a’hmiyeti.

Reje:

• Bakteriyalarg’a uliwma sipatlama.
• Bakteriyalardin’ tirishiligi ha’m onin’ insaniyat o’mirindegi ahmiyeti.

3.Bakteriyalardan awil xojalig’inda paydalaniw.

4. Sana’attag’I ah’miyeti ha’m paydalaniwi.

Bakteriyalar tiri organizmlerdin’ en’ ayyemgi tu’rine jatadi. Olar 3.5 mlrd jil burin Arxey erasinda payda bolg’an.

• «Bakteriya» termini grekshe «bacterion» - tayaqsha degen so’zden kelip shiqqan.

• Bakteriyalardi tek mikroskop arqali koriwge boladi,sol ushin olardi mikrobtar dep ataladi.;
• Mikroorganizmlerdi mikrobiologiya ilimi uyrenedi.
• Bakteriyalar uyrenetin ilim bakteriologiya dep ataladi.
• Buni ilimge tiykarin saliwshi Anton Van Levenguk( XVII asr.) .

Ashiliw tarixi:

• En’ alg’ash bakteriyani mikroskop arqali ko’rip, sipatlag’an 1676 jili gollandiyaliq naturalist antoni van Levenguk.
• terminin 1828 jili Xristyan Erenberg engizdi.
• 1850 jillarda Lui Paster bakteriyalardin fiziologiyasi men zat almasiw qasiyetlerin, olardin’ awiriw qozdiriw qasiyetin aniqladi.
• Robert Kox bakteriyalardi zerttey otirip, olardin’ awiriw qozdirg’ish ekenin (Kox tayaqshasi). 1905 jili tuberkulez awiriwinin’ sebebin aniqtag’ani Nobel siylig’in alg’an.
• M.BVeyernik ha’m Vinogradskiy mikrobiologiya ha’m bakteriyalardin’ tabiyattag’I rolin ashiwdin’ negizin qalag’an.

Микроскоп 1751 ж

Bakteriyalar qay jerlerde o’mir su’redi?

• Bakteriyalar jer sharinin’ kez kelgende jerinde kezlesedi: atmosferda, ten’iz tu’binde de, ag’isi tez daryalarda da, qatti suwiqta da, qaynag’an su’tte, yadroliq reaktorda, en’ kop ushirasatug’in jeri bul topirqa bolip esaplanadi.
• Topiraqtin’ joqarg’I qabatinda da 1 mln g’a jaqin bakteriya boladi, yag’niy shama menen 1 ga jerde 2 tonna bakteriya degendi bildiredi..

O’simlik kletkasi menen bakteriya kletkasinin’ salstirmsi:

O’simlik kletkasi
Bakteriya kletkasi

Bakteriyalar formasina qaray to’mendegilerge bo’linedi:

 

• Kokklar(shar ta’rizli);

 

• Bacillalar(iyirilgen);

 

• Spirillalar(oralma ta’rizlі);

 

• Vivrionlar(u’tir ta’rizli).

Bakteriylar eki jol menen dem aladi:

Aerob kislorodli ortaliqta

Anaerob kislorodsiz ortaliqta

Bakteriyalardin’ kobeyiwi:

• Bakteriyalar ha’r 20-30 minut sayin ekige bo’linip ko’beyedi

Awil xojalig’indag’I ahmiyeti:

• Topiraqta o’tetug’in tiykarg’I processler biologiyaliq processler esaplanadi. O’simlikler tirishiligi dawaminda mikroorganizmlerdin’ orni ju’da ahmiyetli.
• Olardin’ arasinda o’z ara baylanis bolip bul baylanis topiraq o’nimdarlig’ina ta’sir korsetedi.
• Mikroorganizmler iskerligi na’tiyjesinde kop zuraat aliw imkaniyati boladi.

Sanaatta qollaniliwi:

Metallarg’a islew beriwde,metanogenez, mishyakti aniqlawda, plastikti qayta islegende, grafen islep shig’ariw, da’ri-darmaq islep shig’ariw, aziq- awqat sanaatinda, tarqatiw ha’m tag’I basqalar.

Awil xojalig’inda silos tayarlaw ushin isletiledi sebebi silos qis ma’wsiminde sharwa mallari ushin toyimli aziq esaplanadi. Eginler ushin ha’r tu’rli biopreparatlardi da bakteriyalar ja’rdeminde tayarlaydi. Awil xojalig’I eginleri ushin harturli preparatlar yag’niy: nitragin, azotobacterin ha’m fosfobacterin tayarlanadi.

Bakteriyalardin’ kop tu’rliligi:

Sibir yazvasi
Kokk tayaqshasi
Xolera
Su’tli ashiw
Difteriya
Stafillokokk

Azotobakteriya

Azotobakteriya

Ku’kirt bakteryasi

Metan duziwshiler

Diqqatin’iz ushin raxmet!