Plazmidalar — hujayra xromosomalari tarkibiga kirmaydigan, sitoplazmada xromosomalar bilan bogʻlanmagan avtonom holatda mavjud boʻlgan doimiy genetik elementlar. "P." terminini J.Lederberger va boshqa (1952) taklif etgan. Xromosomalar bilan birika oladigan P. episomalar deyiladi. Bakteriya hujayralari P.i yaxshi oʻrganilgan. P. bakteriyalarida jinsiy belgini tashish (F — omil) va ularning antibiotiklarga chidamliligini belgilashda (R— omil) katta ahamiyatga ega. Bu omillarni oʻzida saqlovchi P. bir bakteriyadan ikkinchisiga oʻtib, ularning xususiyatlarini oʻzgartiradi. P. halqasimon DNK molekulasidan tashkil topgan boʻlib, tabiatda keng tarqalgan. P.dan genetik injeneriyada rekombinant DNK mo-lekulalarini boshqa hujayralarga ki-ritishda tashuvchi sifatida, bakteriyalarning antibiotiklarga chidamliligini bartaraf etish yoʻllarini ishlab chiqishda foydalaniladi.
Plazmidalar — hujayra xromosomalari tarkibiga kirmaydigan, sitoplazmada xromosomalar bilan bogʻlanmagan avtonom holatda mavjud boʻlgan doimiy genetik elementlar. "P." terminini J.Lederberger va boshqa (1952) taklif etgan. Xromosomalar bilan birika oladigan P. episomalar deyiladi. Bakteriya hujayralari P.i yaxshi oʻrganilgan. P. bakteriyalarida jinsiy belgini tashish (F — omil) va ularning antibiotiklarga chidamliligini belgilashda (R— omil) katta ahamiyatga ega. Bu omillarni oʻzida saqlovchi P. bir bakteriyadan ikkinchisiga oʻtib, ularning xususiyatlarini oʻzgartiradi. P. halqasimon DNK molekulasidan tashkil topgan boʻlib, tabiatda keng tarqalgan. P.dan genetik injeneriyada rekombinant DNK mo-lekulalarini boshqa hujayralarga ki-ritishda tashuvchi sifatida, bakteriyalarning antibiotiklarga chidamliligini bartaraf etish yoʻllarini ishlab chiqishda foydalaniladi.
Tabiatda bakteriyalarning ayrim turlari transformatsiya deb ataladigan jarayon orqali atrofdagi muhitdan ekzogen DNKni olishi mumkin. Yangi olingan genetik ma'lumotlar ham barqaror, ham irsiydir.Laboratoriyada olimlar E. coli kabi bakteriyalarni DNKni olishga va o'zgarishiga majburlashlari mumkin, garchi ko'p bakteriyalar tabiiy ravishda qobiliyatli bo'lmasa ham. Kaltsiy xloridning kombinatsiyasi va haroratning tez o'zgarishi yoki "issiqlik zarbasi" hujayra devori va membranalarining o'tkazuvchanligini o'zgartirib, DNK molekulalarining hujayra ichiga kirishiga imkon beradi, deb ishoniladi. Yaqinda sintetik biologlar biologiyada foydalanish uchun turli xil rangli oqsillarni yaratdilar. Birinchidan, olimlar DNK ketma-ketligi ma'lumotlar bazasida genlarni aniqlash uchun qidirdilarrangli oqsillarni hosil qilishi bashorat qilingan. Ushbu genlarning bo'laklari kichik kimerik oqsillarni (massada taxminan 27 kilodalton) yaratish uchun bir-biriga bog'langan. Ushbu yangi genlar plazmidga klonlangan va E. coli ga aylantirilgan. Hujayralar tekshirilganda, sintetik biologlar turli xil floresan oqsillarni yaratdilar.
Tabiatda bakteriyalarning ayrim turlari transformatsiya deb ataladigan jarayon orqali atrofdagi muhitdan ekzogen DNKni olishi mumkin. Yangi olingan genetik ma'lumotlar ham barqaror, ham irsiydir.Laboratoriyada olimlar E. coli kabi bakteriyalarni DNKni olishga va o'zgarishiga majburlashlari mumkin, garchi ko'p bakteriyalar tabiiy ravishda qobiliyatli bo'lmasa ham. Kaltsiy xloridning kombinatsiyasi va haroratning tez o'zgarishi yoki "issiqlik zarbasi" hujayra devori va membranalarining o'tkazuvchanligini o'zgartirib, DNK molekulalarining hujayra ichiga kirishiga imkon beradi, deb ishoniladi. Yaqinda sintetik biologlar biologiyada foydalanish uchun turli xil rangli oqsillarni yaratdilar. Birinchidan, olimlar DNK ketma-ketligi ma'lumotlar bazasida genlarni aniqlash uchun qidirdilarrangli oqsillarni hosil qilishi bashorat qilingan. Ushbu genlarning bo'laklari kichik kimerik oqsillarni (massada taxminan 27 kilodalton) yaratish uchun bir-biriga bog'langan. Ushbu yangi genlar plazmidga klonlangan va E. coli ga aylantirilgan. Hujayralar tekshirilganda, sintetik biologlar turli xil floresan oqsillarni yaratdilar.
