Bakalavriatning o`zbek filologiyasi yo`nalishi uchun

Shivirlaydi oyog`imda yashab o`tgan xazonlar, 
Ko`zlarimga igna yanglig` sanchilmoqda mezonlar. 
Huvillangan qishloq uzra quyuq tuman cho`qmoqda. 
Yiroqlarda nay ko`nglingi so`nggi bora to`kmoqda. 
Shoir bu she'rida o`zbek qishlog`ining kuz paytdagi g`arib manzarasini 
tasvirlagan. Tabiatga murojaat qilishning asosiy maqsadi, qalbning muayyan 
muhitdagi holatini chizishdir. Lirik qahramon o`zida tashqi olamni aks ettiradi. 
Olis samodagi to`lqinlar ham, bahor, yoz ham kishining qalbiga o`z ta‟sirini 
o`tkazganday. Uning “Oybek xotirasiga” nomli she'rida shunday satrlar bor: 
Biroq, xayhot bir quyun keldi … 
Oydin buloq qayga berkindi ?! 
Qaydadir sha’n va sobit chiroy? 
Falaklarga qaramay endi. 
Falaklarda suzib yurar oy… 
Tirik Oybek bizni o`z tiniq suvidan bahramand etgan bir buloq edi, bir 
quyun tufayli bu buloq suvlarida mavjlangan oy ham, buloq ham yerni tark etdi.
Rauf Parfi aynan tabiat manzaralari orqali inson qalbining nozik tomonlarini ochib 
bera oladi. Shu ma‟noda uni inson ruhiyatining rassomi deyishgani bejiz emas. 
“Falaklarga qarayman endi, Falaklarda suzib yurar oy.” Bu satrda Oybek 
adabiyotimiz osmonida oy kabi balqib turishiga bir ishora qilingan. 
“Rauf Parfi poeziyadan murakkab va dinamik metaforalar usulini tanladi, - deb 
yozgan Asqad Muxtor. Unda ayrim obrazalargina emas, balki butun she'r metafora 
harakatiga quriladi, Metafora poetik tilga, obraz mantiqiga, she'riy tafakkur 
boyligiga aylanadi. 
Metafora poeziyada albatta yangilik emas. Lekin u har bir yangi shoirda 
o`ziga xos jilvalar namoyon qiladi. Rauf Parfi metaforalarining o`ziga xosligi 
ularning qamrovida va mavzuga mayin, tabiiy romantik ohangdoshligida”. 
Bu o`rinda “Metaforani – istiora deb, dinamikani shiddatli deb tushinish kerak. 
Shoir ijodiga ikki narsa ijobiy ta‟sir qildi. Birinchisi, Boltiqbo`yi mamlakatlariga 
qilgan safari bo`lsa, ikkinchisi, rassomlar bilan doimiy munosabatda bo`lib 
ularning ijodidan, bu san‟atningg nozik sirlaridan bahramad bo`lganligidandir. 
Uning hozircha yagona bo`lib hisoblangan “Sabr daraxti” saylanmasini 
varaqlasak, Mikelanjelo, Van Gog, Pol Verlen singari buyuk musavvirlarga 
bag`ishlangan she'rlarga ko`zingiz tushadi. Bu hol esa boshqa ijodkorlarda mutlaqo 
uchramaydi. Qizig`i shundaki, u voqelikini musavvirning ko`zi bilan kuzatib 
tasvirlaydi. 
Mana chaqmoq chaqdi nogahon. 
Zimiston tun choki so`kildi. 
Shunday yaqin ko`rinar osmon 
Yashin yog`dusi to`kilar. 

---

Chaqmoq chaqqanda tabiatdagi o`zgarishni shoir shu qadar chiroyli 
tasvirlaganki, bu tasvir faqat Rauf Parfi she'riyati uchungina xos xususiyatdir. 
Rauf Parfining yana bir o`ziga xos xizmati shundaki, u sotsialistik realizm ta‟sirida 
yurgan o`zbek shoirlariga yangi bir yo`lni ko`rsatib berdi, yangi bir havoni bu 
she'riyat osmoniga olib kirdi. 
XX asr yapon klassik shoiri Isikava Takubokuga bag`ishlangan she'rini shunday 
usulda yozadi: 
Hasratimning 
 
 
 
Suyuq toshlaridan
 
 
 
Dahma qurmoqchiman 
 
 
 
O`zimga 
 
 
 
Ichida o`z jasadim bo`lsin. 
Asqad Muxtor aytgan murakkab va shiddatli istioralar usuli, ayrim 
obrazlarnigina emas, balki butun she'rni ham istiora harakatiga qurilishishu she‟rda 
namoyon bo‟lgan. Uning ildizlari esa qadimgi yapon she'riyatiga borib taqaladi. 
Ma‟lumki, Basyo singari yapon shoirlari uch qatorli she'rda ham katta fikrlarni 
ayta olganlar. Rauf Parfi yapon she'riyatidagi mavjud bo`lgan tanka va xokku 
usullarini o`zbek she'riyatiga olib kirishga harakat qildi. Mana uning uch satrli 
shunday she'rlaridan biri: 
Qor hidi dimoqqa urildi, 
Uxlaydi shamolning qo`ynida 
Barglarini to`kmagan rayhon. 
 
Men sening ko`zlaringga qarayman, 
Sen o`zgalarga 
Kimning ko`zlaridan izlaysan meni. 
Ko`rinib turibdiki, Rauf Parfi o`z an‟anasiga sodiq qolib, bu she'rchalarning 
birinchi satrlarini ham sarlavha darajasiga ko`tardi. (Shu o`rinda “Sabr daraxti” 
saylanmasidan bir necha she'r o`qiladi, tahlilga tortiladi). Keyingi yillarda ham 
Rauf Parfi bir necha ajoyib she'rlar yozdi. Uning “Turkiston yodi” she'rida shunday 
satrlar bor. 
Yana yiroqlarga chorlaydir moziy, 
Vatan tushunchasi kelar yetaklab, 
Ayrilgan, xo`rlangan ulus ovozin, 
Shoirning beshigi aytar ertaklar. 
Bu o`rinda beshik oddiy detal emas, bu Vatan-yupanchdir. Uning 1995- 
yilda yozgan “Abdurauf Fitrat” deb nomlangan sonetida quyidagi satrlar bor: 
Falokat ustiga falokat tutdi, 
Intiqom, intiqom! – dedim yugurdim. 
Ayrilgan, xo`rlangan ulus ovozin. 
Turkiston, Turkiston, Turkiston o`tdi – 
Razolat qabrida bosh egib turdim. 
“Ay ulug` tog`larim! Ay, shonli Turon, 
Tokay uyg`onmassan, Ay qonli Turon. 

---

Fitratning so`nggi nolasi orqali shoir o`zining yuragidagi armonlarini bayon 
etadi. Bu kabi she'rlar shoir ijodida juda ko`p. Umuman aytganda Rauf Parfi ijodi 
haqida juda ko`p yaxshi fikrlarni aytish mumkin. Uning she'rlari bilan tanilgan har 
bir kitobxon bu narsaga amin bo`lishi mumkin.Shoirning tarjimonlik faoliyati 
hamtahsinga sazovor. .. Beshafqat o‟lim O‟zbekiston xalq shoiri Rauf Parfini 2005 
yilda olib ketdi. 
NAZORAT SAVOLLAR : 
1.
Tarjimai holi haqida hikoya qilib bering. 
2.
Ilk ijodi qanday boshlandi? 
3.
Birinchi she'riy to`plami va umuman to`plamlari haqida nimalar bilasiz? 
4.
R.Parfi lirikasining o`ziga xos jihatlari qanday? 
5.
Jahon she'riyati ta‟siri shoir ijodida qaytarzda aks etgan? 
6.
Shoir ijodida obrazlar ifodasi, so`z tasviri qanday? 
7.
R.Parfining «Sabr daraxti» to`plami haqidagi fikringiz qanday? 
8.
60-80 yillar she'riyatida R.Parfining qanday o`rni bor? 
9.
R.Parfi ijodiga o`zbek adabiyotshunosligining bergan bahosi qanday? 
10.
Tarjimonlik faoliyati haqida nimalar bilasiz?