Bajaruvchi: Umirbaev Azizbek

Qadimgi Hindiston huquqining asosiy belgilari.

• Artxashastra o‘ziga xos yozma yodgorlik bo‘lib, uni Iskandar Maqduniyning zamondoshi mashhur mansabdor shaxs jamlagan. Davlatni 51 idora qilish to‘g‘risidagi bu ajoyib asarda mamlakatning markazlashtirilgan va byurokratlashtirilgan davrining sharoitini aks ettiradigan bir qancha muhim maslahatlar va yo‘l-yo‘riqlar, farmoyishlar mavjud

• Dxarmashastralar dastlab braxmanlar tomonidan shogirdlari uchun qo‘llanma sifatida tuzilgan. Keyinchalik u artxashastralardan ham muhim huquq manbaiga aylangan. Eng qadimgi dxarmashastralar bo‘lmish Gautama, Baudxayana, Apastamba va Vasishtxa «dxarmasutralar» (sutratizma) degan nom bilan yuritilgan. Ular taxminan miloddan avvalgi I ming yillikning ikkinchi yarmida va yangi era oralig‘ida paydo bo‘lgan

• Dxarmashastra asosida miloddan avvalgi II asr va milodning II asrida vujudga kelgan Manu qonunlari qadimgi hind qonunchiligida alohida o‘rin tutadi.

• U braxmanizm maktablaridan biri tomonidan tuzilgan bo‘lib, diniy kuch berish maqsadida afsonaviy podsho Manu nomi bilan atalgan.

• Huquqiy me’yorlar ko‘proq IV, VII, VIII va X boblarda belgilangan.

• Huquq manbalari ichida odat huquqi ham muhim o‘rin tutgan.

• Hatto dxarmashastralarda urf-odatlarga ko‘plab havolalar uchraydi

• Manu qonunlari tuzilishiga ko‘ra 12 ta bob

• 2685 ta moddadan iborat

• Undagi me’yorlar 2 misrali she’riy shaklda yozilgan

• U mazmuniga ko‘ra diniy, axloqiy va huquqiy me’yorlar yig‘indisidan iborat

• Hind huquqi rivojlanishining turli bosqichlarida podsholarning ediktlari – amr-buyruqlari ham huquqning muhim manbaini tashkil etgan

• Manu Qonuni

• Qadimgi Hindiston huquq tizimi va institutlarini o‘rganish borasida Manu qonunlariga murojaat etish lozim bo‘ladi.

• Mazkur huquqda mulk, mulkka egalik qilish shakllari, mulkiy huquqning tugash hollari belgilab qo‘yilgan.

• Mulkning asosiy turi yer bo‘lib, harakatdagi mulklar ham himoya qilingan. Mulkka egalik qilishda ayollar, bolalar hamda qullarning huquqi cheklab qo‘yilgan.

• 3

•