|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Operatsion tizimlar fanidan
Amaliy ish
Mavzu: OT(Windows)da fayl tizimi bilan ishlash
Guruh:SRM014-1
Bajardi: Yo’ldoshev Ravshanbek
Tekshirdi: Otaxonova Bahrixon
Toshkent 2022
Mavzu: OTda fayl tizimi bilan ishlash
Fayl tizimi tushunchasi
Kompyuterda fayl tizimi- - bu fayllarni nomlash usuli,ularni saqlash va olish uchun mantiqan joylashadigan usul. Fayl tizimisiz, saqlanadigan ma'lumotlar alohida fayllarga ajratib bo'lmaydi va ularni aniqlash va olish qiyin bo'ladi. Ma'lumotlar hajmi oshgani sayin, alohida fayllarni tashkillashtirish va ulardan foydalanish imkoniyati ma'lumotlar saqlashda yanada muhim ahamiyat kasb etmoqda. Raqamli fayl tizimlari va fayllar hujjatlarni saqlash va olishning bir xil mantiqiy usulidan foydalangan holda qog'ozga asoslangan tizimlar uchun nomlangan va modellashtirilgan.
Fayl tizimlari Microsoft Windows, macOS va Linux-ga asoslangan tizimlar kabi operatsion tizimlar (OT) o'rtasida farq qilishi mumkin. Ba'zi fayl tizimlari maxsus dasturlar uchun mo'ljallangan. Fayl tizimlarining asosiy turlariga tarqatilgan fayl tizimlari, diskka asoslangan fayl tizimlari va maxsus maqsadli fayl tizimlari kiradiFayl tizimi ma'lumotlarni saqlaydi va tashkillashtiradi va ularni saqlash qurilmasidagi barcha ma'lumotlar uchun indeks turi deb hisoblash mumkin. Ushbu qurilmalarga qattiq disklar, optik disklar va flesh-disklar kiradi.
WINDOWS OT DA FAYL TIZIMLARI
FAT(File Allocation Table),FAT32,exFAT(Extended FAT),NTFS(new technology file system) va ReFS(Resilient file system).
NTFS fayl tizimi bu yangi texnologiya asosida yaratilgan fayl tizimi hisoblanadi. BUning imkoniyatlarini ko’radigan bo’lsak bu fayl tizimida 2 Terabaytgachat ma’lumot yozish va o’qish uchun mo’ljallangan fayl tizimi hisoblanadi,qolgan FAT,FAT32 lar esa 4 GB gacha bo’lgan ma’lumotlarni yozishimiz va o’qishimiz mumkin
Fayl tizimining tuzilishi
1. cmd orqali consol rejimga otadigan bo’lsak fayl tizimi haqidagi ma’lumotlarni yoki Operatsion tizimda mavjud bo’lgan kataloglar ro’yxatini ko’rishimiz mumkin.
ПУСК+R>>cmd>>dir kommandasi orqali kompyuterimizda oxirgi marta yaratilgan kataloglarni ko’rishimiz mumkin. Ya’ni qaysi sanada qaysi turdagi kataloglarni hosil qilganimizi chiqarib beradi.
Demak bizda jami 4 ta fayl va 21 ta papka borligni va xotiradan qancha joy egallab turganini ham bizga chiqarib berarkan.
Windows 10 da NTFS fayl tizimida ishlagani uchun asosan komandalar(buyruqlar) ham shunga mos ravishda taqdim etiladi.
2.FSutil kommandasini teradgan bo’lsak bizga fayllar bo’yicha ishlatiladigan buyruqlarning ma’lumotlarini ko’rsatib beradi yoki boshqacha qilib aytadgan bo’lsak har bir turdagi buyruqlar bo’yicha kommandalarni boshqaruvchi mavjud bo’lgan kommandalar ro’yxatini bizga chiqarb beradi
3.Agar FSutil FSinfo kommandasini teradigan bo’lsak cmd orqali masalan bizda mavjud bo’lgan NTFS fayl tizimi bo’ladigan bo’lsa shu bo’yicha har bir diskdagi shu fayl tizimi boyicha ma’lumotlarni taqdim etib beradi. Asosan bizda D E disklarga dustup yo’qligi sababli biz umumiy holatda ushbu disklarga murojaatlarimizni ko’rib o’tishimiz mumkin.
4.Biz ushbu buyruq orqali ko’rsatgan diskimizda nomli yangi papkani yaratdik.
5. Yuqorida yaratilgan yangi papka ustida consol rejimida har xil amallar bajarib ko’radigan bo’lsak, unga har xil yangi fayllarni ichiga qo’shishimiz mumkin yoki o’zgartirishimiz mumkin bo’ladi.
Masalan nomli papkamizni nomiga o’zgartirmoqchi bo’lsak quyidagi buyruqdan foydalanishimiz mumkin:
6. ENDi yaratilgan papkamizni o’chirmoqchi bo’lsak o’chirishni ham ikki hil kommandasi bor
bunda oustoy papkani ochirishimiz uchun quyidagi buyruqni bajarsak boladi:
Agar papkamizni ichida ma’lumotlar bo’ladigan bo’lsa DELTREE buyruq orqali ham amalga oshirishimiz mumkin.
Shuningdek papkalarni ichidagi ma’lumotlardan nusxa ko’chirishimiz uchun ham COPY kommandasidan foydalanishimiz mumkin.
7. DISKPART kommandasini beradigan bo’lsak bizga alohida diskpart.exe oynasini ochib beradi
DIskpart buyrug’ida list volume kommandasini kiritadigan bo’lsak bizning operatsion tizimdagi disklarimizni qanday fayl tizimi turidaligini korishimiz mumkin.
Fayl tizimining asosiy funksiyalari quyidagilardan iborat:
ma’lumotlar tashuvchisiga fayllar ko’rinishida joylashtirish va tartibga solish;
axborot tashuvchisining maksimal darajada qo’llab – quvvatlanadigan miqdorini aniqlash;
fayllarni yaratish,o’qish va o’chirish
faylning maqsadi va o’zgarishi,yaratish va o’zgartirish,yaratilish vaqti,yaratilgan fayl vaqti,egalik qilish muddati va yartuvchisi,faqat o’qish,yashirin fayl,arxiv,maksimal fayllar uzunligi va boshqalar.
fayl tuzilishini aniqlash
tizimning ishlamay qolishi bilan faylni himoya qilish
Do'stlaringiz bilan baham: |
