Bajardi: Tillavoldiyev Umidjon Tekshirdi: Sobirova Shoxsanam Toshkent 2021 Variant 21

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Al- Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti

«Kompyuter tarmoqlari» fanidan


Laboratoriya ishi № 3
Guruh: 218-19
Bajardi: Tillavoldiyev Umidjon
Tekshirdi: Sobirova Shoxsanam

Toshkent 2021

Variant 21.

4 ta kommutator, 2 ta server, 17 ta kompyuter, 3 ta marshrutizator


2 ta kommutator olishimiz kerak! Olib cisco paket oynasiga joylaymiz.



2 ta server ni olib cisco oynasiga joylaymiz!



Endi 17 ta kompyuter ni oynaga yuklaymiz!




Eng so`ngida 3 ta marshrutizator ni joylaymiz!



Endi routerlarni sozlab olamiz!


Bunda WIC-1T dan 2 ta va NM-2FE2W dan routerga qo`shib barcha routerlarga ham shunday sozlaymiz.

So`ngra ulash ishlarini boshlaymiz.

Ushbu rasmda marshrutizator, kommutator va serverlarni o`zaro ulab olingan holati keltirilgan.

Endi kompyuterlarni switchlar bilan bog`lab olamiz.

Keyin har bir routerning ichki bo`limiga o`tib (Config => Serial0/2/1 …)deb boshqa routerlarga bo`glanish uchun ularga IP address berib chiqamiz.

Routerlarning yongan holati.

Endi keying bosqichda router larni switchlarga bog`lash uchun ularga ham IP adders beramiz. Bunda qaysi tarmoq bo`yicha bo`glanganligiga e`tibor beramiz.

Routerlarni bir birini ko`radigan qilib bog`lash lozim.
Routerlarni bog`lash uchun 1 gina routerga boshqa routerni ko`rishi kerakligini berib qo`ysak yetarli.

Switchlar bilan routerlarni ulangan holati.


Keying bosqichda server bilan router ni ulab chiqamiz.
Birinchi routerga quyidagi IP address beramiz.

Serverga o`tib Desktop => Ip sidan unga ip beramiz bunda getaway ga routerga berilgan ip yoziladi.

Xuddi shu holat boshqa routerlarga ham beriladi.

Barcha server va routerlar ulangan holat!


Testlash:




Laboratoriya ishi boʻyicha savollar:
1. Global tarmoq qurilmalarini sanab bering.
2. Marshrutizator vazifasi nimadan iborat?
3. Server qanday qurilma hisoblanadi?
4. Simsiz tarmoqlarda marshrutlash qanday amalga oshiriladi?


Javob:
1. Global tarmoq qurilmalari Umumiy kommutatsiya telefon tarmoqlari (Public Switched Telephone Networks – PSTN) va T-karer yoki Xizmatlar integratsiyalashgan raqamli tarmoqlar (Integrated Services Digital Network ISDN) kabi ijaraga olinadigan liniyalarda ishlash uchun mo‘ljallangan. ISDN – telefon tarmoqlari orqali raqamli ma’lumot xizmatlarini berish standartidir.
Global tarmoqqa ulanish qurilmasi modem kabi analog tashkil etuvchisi bo‘lishi mumkin yoki ISDN aloqa kabi to‘liq raqamli bщlishi mumkin. Ko‘p global tarmoq qurilmalari o‘zoq masofalarga uzatish uchun signalni o‘zgartiradi yoki yuqori o‘tkazish imkolniyatlarini yaratish uchun yagona uzatish tarmog‘ida ko‘p kanalli ulanishlarni yaratadi. Bunday qurilmalarning barchasini muhokama qilish shart emas, biroq kundalik tajribada ko‘proq uchraydigan quyidagi bir qator qurilmalarni ko‘rib chiqamiz:
1. Analog telefon modemlari;
2. ISDN adapterlari;
3. Kabel televideniesi modemlari;
4. DSL modemlari va marshrutizatorlari;
5. Ulanish serverlari;
6. Uzoqda joylashgan marshrutizatorlar.
2. Marshrutizator ( router) – bu ikki va undan ortiq turli xildagi tarmoqni bir-biri bilan bogʻlab beruvchi qurilmadir. Bu qurilma biror bir portga kelib tushgan paketni qayta ishlab, xotirasida mavjud jadvaldan qabul qiluvchini qaysi portda ekanligini aniqlab, soʻngra shu port orqali uzatadi.. Marshrutizator dastur va qurilma koʻrinishida boʻladi.
3. Server mijoz kompyuterlari soʻroviga javob berish uchun moʻljallangan, nisbatan yuqori hisoblash imkoniga ega boʻlgan kompyuter. Server ma'lum bir sohaga xizmat qilishi ham mumkin. Server tarmoqdagi ma`lumotlarni saqlaydi, tarmoqning boshqa nuqtalariga uzatadi va asosiy xizmati – foydalanuvchilarni internetga ulaydi. Ayni mana shu xizmatlarni bajaradigan tashkilotni – provayder deb atashadi. Ularning serverlari internetga kirish darvozalari hisoblanadi.
4. WAN-lar LAN va boshqa turdagi tarmoqlarni bir-biriga ulash uchun ishlatiladi, shu bilan foydalanuvchilar va kompyuterlar bir joyda joylashgan foydalanuvchilar boshqa joylardagi foydalanuvchilar va kompyuterlar bilan aloqa qilishlari mumkin. Koʻpgina WAN-lar ma’lum bir tashkilot uchun tuzilgan va xususiydir. Internet-provayderlar tomonidan qurilgan boshqalari, tashkilotning LAN-dan Internetga ulanishlarni ta’minlaydi. WAN koʻpincha ijaraga olingan chiziqlar yordamida quriladi . Ijaraga olingan chiziqning har bir uchida yoʻriqnoma LANni bir tomonida, ikkinchi tomonida LAN ichidagi ikkinchi yoʻriqnoma bilan ulaydi . Ijaraga berilgan chiziqlar juda qimmatga tushishi mumkin. Ijaraga olingan chiziqlardan foydalanish oʻrniga, WAN-larni ham arzonroq boʻlgan elektron kommutatsiya yoki paketlarni almashtirish usullaridan foydalangan holda qurish mumkin .