Bajardi: Suyunov Diyorbek

---

XARAJATLARNI
MINIMALLASHTIRISH VA
FOYDANI
MAKSIMALLASHTIRISH
Bajardi: Suyunov Diyorbek

---

Xarajatlarning iqtisodiy
mazmuni va mohiyati.
•
•
Korxonada ishlab chiqarish xarajatlari korxona
faoliyati uchun muhim rol o’ynaydi, chunki
mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari
qancha kam bo’lsa korxona foydasi va
rentabelligi shuncha oshadi.
Korxona sarf xarajatlari o’z ichiga 1) mahsulot
ishlab chiqarish tannarxi, 2) davr xarajatlari, 3)
moliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlar, 4)
favqulotda zararlarni oladi.

---

Xarajatlarning iqtisodiy
mazmuni va mohiyati.(davomi)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevralda
qabul qilgan 64 qarori bilan tasdiqlangan «Mahsulot (xizmatlar)ning sotish
xarajatlarining tuzilishi va moliyaviy natijalarning tashkil topishi
qoidalari»ga asosan korxonalarning xarajat moddalari quyidagilardan
tashkil topadi:
Ishlab chiqarish xarajatlari:
– mahsulot tannarxi:
Ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari:
mahsulotga qushiladigan xom ashyo va materiallar – sotib olingan
materiallar (ishlab chiqarishni me’yorida o’tishini ta’minlash, ehtiyot
qismlar, mahsulotlarni urash, joylash uchun materiallar va h.k);
ishlab chiqarish xususiyatiga ega xizmatlar va ishlar;
tabiiy xom ashyo (suv, yog’och va h.k);
energiya va yoqilg’ining hamma turlari;
materiallarning tabiiy kamayishi.

---

Mahsulot tannarxini
pasaytirishning manbalari va
omillari
•
•
Mehnat unumdorligini oshirish, xomashyo va material,
yoqilg’i va elektroenergetika xarajatlarini kamaytirish, xizmat
ko’rsatish va boshqarish sarflarini qisqartirish, ishlab
chiqarishdan tashqari, xarajatlarni tejash sanoat mahsuloti
tannarxini pasaytirishning eng muhim manbalari hisoblanadi.
Mehnat unumdorligini oshirish uchun yangi texnika,
texnologiya jarayonlarini va ishlab chiqarishni o’stirish yoki
tashkil etishning ilg’or usullarini qjoriy qilish orqali har bir
mehnatchi tomonidan tayyorlanayotgan mahsulotni
ko’paytirish kerak bo’ladi. Bu holda har bir mahsulot birligiga
sarflanadigan ish haqi qisqaradi, ammo ishchining umumiy
ish haqi esa ortib boradi. Mehnat unumdorligi ish haqiga
nisbatan jadal o’sgandagina tannarx pasayadi.

---

Foyda Maksimallashtirish
Qoidalari.
• Foyda Maksimizasyonu Sharoitlarfoyda iqtisodiy
faoliyat faoliyatini o'lchash hisobga olib, har qanday
tadbirkor maqsadida emas. uning qiymati, ishlab
chiqarish hajmi, resurslar soni va birikmalar: ishlab
chiqaruvchilar ko'p omillarga bog'liq moliyaviy
natija, eng yuqori darajaga chiqarish niyatidamiz.
kompaniyada iqtisodchilar asosiy vazifasi -
balandligini topish qaysi moliyaviy natijalar
qoniqarli bo'ladi. Buning uchun, siz marginal
daromad va xarajatlar nisbati asosida foyda
maksimallashtirish, qoidalariga rioya qilish kerak.