Bajardi: Sodiqov Utkurbek Guruh


TELEKOMMUNIKASIYA TIZIMLARI VA SIGNALLAR XAQIDA UMUMIY MA'LUMOTLAR



Download 163,55 Kb.
bet2/5
Sana11.01.2022
Hajmi163,55 Kb.
#344219
1   2   3   4   5
Bog'liq
tizimlar va signallarni qayta ishlash

1. TELEKOMMUNIKASIYA TIZIMLARI VA SIGNALLAR XAQIDA UMUMIY MA'LUMOTLAR




1.1. Axborot, xabar va signallar haqida umumiy tushunchalar

Axborot – bu xar xil fizik jarayonlar, jismlar, tarixiy va kundalik xodisalar to‘g‘risidagi ma'lumotdir.

Informasiyani uzatish uchun uni ma'lum bir shaklga keltirish lozim (tekst, jadval, grafik, rasm, xarakatdagi tasvir, va boshqalar). Bunday shakillanish natijasida informasiya xabarga aylanadi. Xabarni fazoniy bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga uzatish uchun xabarni biror bir fizik jarayonga yuklashimiz ya'ni uni signalga aylantirishimiz lozim.

Signal deb biror bir fizik jarayonning bir yoki nechta parametlarini xabarga mos ravishta o‘zgarishiga aytiladi.

Elektr signali deb – elektr jarayonining bir yoki bir nechta parametrlarini xabarga mos ravishda o‘zgarishiga aytiladi. O‘z tabiatiga ko‘ra signallar elektrik, yorug‘lik, tovush va shu kabilar shaklida bo‘lishi mumkin. Radiotexnik tizimlarda signal sifatida fazoda yoki biron-bir yopiq muhitda tarqaluvchi yuqori chastotali radiosignallardan foydalaniladi.

Telekommunikasiya tizimlarida har qanday signal (elektrik, yorug‘lik, tovush va shu kabilar) vaqt funksiyasi deb hisoblanadi. Signallarni ko‘rinishiga qarab quyidagi turlarga ajratish qabul qilingan [1]:

– uzluksiz signal;

– satx bo‘yicha uzluksiz, vaqt bo‘yicha esa diskret signal;

– satx va vaqt bo‘yicha diskret signal;

– satx bo‘yicha diskret, vaqt bo‘yicha esa uzluksiz signal;

– ikki asosli raqamli signal.

Belgilangan chegaralar ichida har qanday qiymatga ega bo'lishi mumkin bo'lsa, signal uzluksiz hisoblanadi . Matematik nuqtai nazardan, uzluksiz signal doimiy funktsiya sifatida ifodalanishi mumkinligini anglatadi. Mikrofondan tovush to'lqinining membranasidagi bosimi yoki termojuftdan o'lchangan harorat haqidagi signal bu kabi signallarga misol bo'ladi.



1.1-rasm. Uzluksiz signal


Aksariyat signallar tabiatda uzluksiz (analog) signallar. Ular vaqt o'tishi bilan uzluksiz ravishda o'zgarib turadi va ma'lum bir oraliqda har qanday qiymatni qabul qilishi mumkin. Kompyuterga bunday signalni kiritish va uni qayta ishlash mumkin emas, chunki u har qanday vaqt oralig'ida cheksiz ko'p qiymatlarga ega. Shu sababli, raqamli ishlov berish tizimlarida signal alohida diskret vaqt momentlarida olingan signal qiymatlari bilan ifodalanadi (1.2-rasm). Ushbu qiymatlarga signalning oniy qiymati deyiladi. Bunday signallarga satx bo‘yicha uzluksiz, vaqt bo‘yicha esa diskret signal deb ataladi.

1.2-rasm. Satx bo‘yicha uzluksiz, vaqt bo‘yicha esa diskret signal


Xozirgi zamon raqamli telekommunikasiya, mobil aloqa va rompyuterda uzluksiz signalga to‘g‘ridan to‘g‘ri raqamli ishlov berib bo‘lmaydi. Shuning uchun uzluksiz signal ham vaqt va sath buyicha diskretlanadiv (1.3-rasm). Bunday signallarga satx va vaqt bo‘yicha diskret signal signal deb ataladi.


1.3-rasm. Satx va vaqt bo‘yicha diskret signal signal
Raqamli ishlov berish tizimlarining raqamli uzluksiz aylantirgich qurilmalarining chiqishidagi past chastotali filtrgacha bo‘lgan nuqtagacha signal satx bo‘yicha diskret, vaqt bo‘yicha esa uzluksiz signal (1.4-rasm) deb ataladi.

1.4-rasm. Satx bo‘yicha diskret, vaqt bo‘yicha esa uzluksiz signal


Raqamli signal bu diskret (raqamli) qiymatlar ketma-ketligi sifatida namoyish etilishi mumkin bo'lgan signaldir. Hozirgi vaqtda ikkilik raqamli signallar (bit oqimi) kodlashning osonligi va ikkilik elektronikasida ulardan foydalanish qulayligi tufayli eng keng tarqalgan.

Xozirgi zamon raqamli simli va simsiz aloqa tizimlarida keng ravishda raqamli signallar ishlatiladi. Raqamli signallar unipolyar (bir qutbli) va bipolyar (ikki qutbli) ko‘rinishida bo‘ladi (1.5-rasm).



a)


b)

1.5-rasm. Raqamli signallarning turlari: a) – unipolyar (bir qutbli); b) – bipolyar (ikki qutbli)



Download 163,55 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish