Bajardi: Rahmatjonov a qabul qildi: Nurxonov n 4-Labaratoriya ishi

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

EKONOMETRIKA fanidan

Laboratoriya ishi

Bajardi: Rahmatjonov A
Qabul qildi: Nurxonov N
4-Labaratoriya ishi
Oxirgi besh yilning choraklari bo’yicha mamlakatga ekisport hajmi haqidagi
ma‘lumotlari berilgan.

Yillar	1-chorak	2-chorak	3-chorak	4-chorak
2016	14,8695	17,3309	53,3193	101,4698
2017	228,283	356,588	314,414	257,457
2018	489,005	931,8469	1.302223	1.463106
2019	2.055433	2.123647	2.472245	1.999267
2020	2.025482	2.875339	2,52875	1.937053

Topshiriq:
Kompyuterda MS Exel dasturiy mahsulidan foydalanib:
1) Sirg’anchiq o’rtacha bilan qatorni tekkislang.
2) Mavsumiy komponentalarni baholang.
3) Berilgan vaqtli qatordan mavsumiy komponentalarni chiqarib tashlab trend tenglamasi– additiv modelni tuzing va modelning xatoligini baholang.
4) Berilgan vaqtli qatorni haqiqiy darajalari, tekslangan darajalari, additiv model- dan olingan darajalarini grafikda tasvirlang.
5) Additiv model asosida kelasi yilning choraklari, birinchi va ikkinchi yarim yilliklari hamda yil bo’yicha turistlar oqimining sonini prognozlang.
Yechish:1) Sirg’anchiq o’rtacha bilan qatorni tekslash uchun MS Exel dasturiga kirib ma‘lumotlarni kiritish uchun ishchi OYNA ochib ma‘lumotlarni kiritiladi (jadvalni ko’rgazmali bo’lishi uchun ma‘lumotlarni A5 katakdan boshlabyozish maqsadga muvofiq, 1.1- rasm). So’ngra ДАННЫЕ va АНАЛИЗ ДАННЫХ buyruqlari- dan foydalanib Инструменты анализа darchasi ochiladi va unda Скользяще среднее instrumenti belgilanib OK tugmasi bosiladi(1.1-rasm). Natijada 1.2-rasmdagi oyna hosil bo‗ladi.

1.1-rasm. Sirg’anchiq o’rtachani buyrug’ini ishga tushirish oynasi
Скользящее среднее oynasida ma‘lumotlarni kiritishning yuqoridagi tartibiga asosan Входной интервал oynachasiga berilgan ma‘lumotlar joylashgan kataklar raqamlari yoziladi. Интервал oynachasiga o’rtalashtirilayotgan.

1.2-rasm. Sirg’anchiq o’rtachani hisoblash oynasi.
choraklar soni (bizning misolda u to’rtga teng) yoziladi. Входной интервал oynachasiga sirg’anchiq o’rtachaning qiymatlari joylashadigan kataklar raqamlari kiritiladi (jadval k o’rgazmali bo’lishi uchun sirg’anchiq o’rtachaning qiymatlari joylashadigan kataklar raqamlarini berilgan ma‘lumotlar joylashgan katakdan ikkita katak yuqoridan yozish maqsadga muvofiq) OK tugmasi bosiladi, natijada D ustunda sirg’anchiq o’rtachaning qiymatlari hosil bo’ladi (1.3-rasm). So’ngra markazlashgan o’rtachani hisoblash uchun yana xuddi shu tartibda Скользящее среднее oynasiga kiriladi (1.4-rasm) va Входной интервал oynachasiga sirg’anchiq o’rtachaning qiymatlari joylashgan kataklarning raqamlari yoziladi. Интервал oynachasiga markazlashgan o’rtachani hisoblash uchun choraklar soni (bizning misolda u ikkiga teng) yoziladi. Входной интервал oynachasiga markazlashgan o’rtachning qiymatlari joylashadigan kataklar raqamlari kiritiladi va OKtugmasi bosiladi, natijada E ustunda markazlashgan o’rtachaning qiymatlari hosil bo’ladi va natijada berilgan qatorni tekislangan shaklga keltiriladi(1.3-rasm).