Bajardi: 109 guruh Xodjayev Zarruh O'zgaruvchan sinusoidal tok. O'zgaruvchan tokning ishi va kuwati

15.2.O'zgaruvchan sinusoidal tok. Bir jinsli magnit maydonida kontur tekis aylansa, shu konturda sinus qonuniga binoan o'zgaruvchan EYuK vujudga keladi. Bu EYuK konturda sinusoidal tok ^osil qiladi. Om qonuniga ko'ra bu tok quyidagicha ifodalanadi:

)

= — =—sinG>t R R

Bu yerda I_m -tokning maksimal qiymati R -konturning qarshiligi. O'zgaruvchan tok tebranma jarayondir shuning uchun tebranma jarayondagi xarakteristikalar o'zgaruvchan tok uchun xam shunday qabul qilinadi. Masalan s_m -EYuK ning amplitudasi, I_m -tok kuchining amplitudasi, co-tokning aylanma chastotasi, cot -tok fazasi deb ataladi

2n _ G) = — = 2nv

O'zgaruvchan tokda EYuK va tokning fazalari bir xil, ularning amplitudaviy qiymatlari miqdoran farq qiladilar

15.2-rasm

Mana shu qonuniyatga asoslanib o'zgaruvchan tok generatorlari ishlaydi. Sanoatda ishlatiladigan generatorlarda magnit maydoni quwatli elektromagnit yordamida vujudga keltiriladi. Aylanuvchi o'zak ferromagnitdan (generator rotori) iborat bo'lib, o'zakka ketma-ket qilib n o'ram sim o'ralgan bo'ladi. Bunday generatordan xpsil bo'lgan EYuK quyidagiga teng bo'ladi:

Xozirgi zamon generatorlari bir necha o'n ming volt kuchlanish xpsil qila oladi. Ularning quwati 300000 kvtvaundan ortiq bo'ladi.

Magnit maydonda aylanayotgan konturdan o'zgarmas tok xam olish mumkin. Buning uchun konturning uchlarini Ki va K₂ yarim xalqalarga ulash kerak (15.3-rasm). Kontur 180 gradusga burilganda tokning yo'nalishi qarama-qarshi tomonga o'zgaradi. Biroq N₂ va Ni chutkalar Ki va K₂ yarim xalqalarga tegadi. Shuning uchun tashqi zanjirda tok xam -ma vaqt bir yo'nalishda oqib o'tadi. Bunday tok pulsatsiyalangan tok bo'ladi.
(15.11) Tokning quwati esa quyidagicha bo'ladi:

uJ-^f