Bajardi : Rustamov Sanjar Tekshirdi : Afzalova Sayyora Mavzu: Laylaksimonlar va flamingolar turkumlari

Umurtqalilar zoologiyasi
Mustaqil ish

Bajardi : Rustamov Sanjar
Tekshirdi : Afzalova Sayyora

Mavzu: Laylaksimonlar va flamingolar turkumlari
Reja:
1. Laylaksimonlar turkumi haqida umumiy maʼlumotlar.
2. Laylaksimonlar turkumiga kiruvchi oilalar haqida maʼlumotlar
3. Flamingolar turkumlari haqida umumiy maʼlumot.

Kenja tip. Umurtqalilar — Vertebrata yoki
Bosh skeletlilar — Craniata
Katta sinf. To‘rt oyoqlilar - Tetrapoda
Sinf. Qushlar — Aves
Turkum. Laylaksimonlar--Ciconiiformes
Laylaksimonlar (Ciconiiformes) turkumi. Bu turkum vakilli har xil kattalikdagi qushlar bo'lib. og'irligi 100 g dan 6 kg ga boradi. Laylaksimonlar turkumiga 10 ta oila va 120 dan ortiq turkiradi. Ularning yirik. uzun va mustahkam bo'yni. tumshug'i va oy0g'j bor. Suv bo'ylarida va botqoqiiklarda yashaydi. Oyoqlaridagi bartnoqlari 4 ta, oldingi 3 tasi orasida suzgich pardalari bo'lmaydi, agar bo'Isa ham qisqa bo'ladi. Tumshuqlari turli shaklda. Patlari siyraL sekin uchadi. uchganda oyoqlari dumidan kevinga chiqib turadi. Yer sharida deyarli barcha qit'alarda keng tarqalgan. Koloniya bo'lib uva quradi. Uyalarini qamishlarga, daraxt shoxlariga quradi, uyasining balandligi yarim metrgacha, diametri bir metrgacha boradi. Mart oyida tuxum qo'yadi. Uyada 2-8 ta tuxum bo'ladi. May oyining boshida tuxumdan jo'jalari chiqadi. Iyul oyining oxirida ular koloniya bo'lib yig'ilib. avgust, sentabr oylarida uchib ketadi.Laylaksimonlar tipik jish bolali qushlar hisoblanadi. Bu turkumga laylaklar (Ciconiidae), ibislar (Threskiornithidae) va qarqaralar yoki qo'tonlar (Ardeidae) oilalari kiradi.
Laylaklar oilasiga 17 ta tur kiradi. MDHda, shu jumladan. O'zbekistonda 2 ta turi, ya'ni oq laylak (Siconia ciconia) va qora laylak (Ciconia nigra) uya quradi.Ikkala tur ham 0 ‘zbekiston «Qizil kitob»iga kiritilgan. Laylak-laming og‘irligi 4-6 kg keladi. Ularda tovush bog'lamlari rivojlanmagan shuning uchun ham tovush chiqannaydi. Quruq joylarda, choʻllarda- dashtlarda, tog'li hudud va botqoqliklarda yashaydi.daraxtlarda uya quradi.Monogam qushlardan hisoblanadi. 7-8 tadan tuxum qo'yadi. Tuxumdan bir oyda jo'jasi chiqadi. Oq laylaklar xonadonlarga yaqin joylarda in quradi. Laylaklar esa inson bilan qo'shni boʻlishdan qochadi. Laylaklarning va Oq laylak Arktika va Antarktidadan tashqari hamma joyda uchraydi.Ular baqalar, kaltakesaklar. ilonlar, baliqlar. mayda kemiruvchilar hasharotlar bilan oziqlanadi. Laylaklar foydali. Mahalliy aholi uni muqaddas qush sifatida qo'riqlaydi. Qishlash uchun janubga uchib ketadi.

Q a r q a r a la r oilasiga 60 ga yaqin tur kiradi. O ’zbekistonda 9 ta turi uchraydi. Ulaming tumshug’i konussimon, qirralari o'tkir, uzun. joyni ham ancha uzun va harakatchan. Keyingi barmog'i oldingi barmoqlari bilan deyarli bir xil uzunlikda. O'zbekistonning daryo va kollari qirg’oqlaridagi qamishzorlarda asosan katta qarqara, ko'k qo’ton. ko'lbuqa uchraydi. Ko'k qo'ton (Ardea cinerea) terisining ustki qismi ko’k. qorin to-moni oq patlar bilan qoplangan. kokil patlari qora bo'ladi. Bu qushni ko'rmasdan turib, qar-qarlab ovoz chiqarib sayrashidan bilish mumkin. Ko'k qo’tonlar Sirdaryo. Zarafshon, Amudaryo va Surxondaryo vodiylarida in quradi. Ko‘k qo’tonlaming tumshug'i yon tomonidan siqilgan va chekkalarida mayda tishchalari bor. Inining diametri 50-110 sm gacha, balandligi esa 60 sm gacha yetadi. Koʻk qo‘tonlar 3-7 tagacha tuxum qo’yadi. Tuxumlari och yashil, ko'kimtir, ko'pincha ohakli oq po'choq bilan qoplangan bo’ladi. Ular suvdagi va quruqlikdagi hasharotlar, ulaming lichinkalari, baliq, baqa. itbaliq, kaltakesak, ilon va kemiruvchilar bilan oziqlanadi.Ib isla r oilasi vakillari o'rtacha kattalikdagi qushlar boʼlib. tashqi koʻrinishidan laylaklar va balchiqchilarga o'xshaydi. Ibislar oilasiga 30 dan ortiq tur kiradi. MDHning janubida 4 ta turi uchraydi. Ularnin e tumshug'i uzun, ingichka va o‘roqsimon egilgan (ibis) yoki yassi. Ya|poq tumshug'ining uchi qoshiqqa o'xshab kengaygan (qoshiqbu Ibislarning oyoqlari uzun sayoz suvlardan ozig'ini terib yeyishlamoslashgan. Tipik vakillaridan karavayka (Plegadis falcinellus) va pshiqburun (Platalea leucorodia) O'zbekistonda va MDHning Janubiy mintaqalarida tarqalgan. Qoshiqburunning tumshug'i yassilanib ochi kurakka o'xshaydi Laylaksimonlar qishloq xo'jaligi uchun foydali. Chunki bu qush-larning ko'pchiligi zararkunanda kemiruvchilar va hasharotlami yo qotib foyda keltiradi.
Kenja tip. Umurtqalilar — Vertebrata yoki
Bosh skeletlilar — Craniata
Katta sinf. To‘rt oyoqlilar - Tetrapoda
Sinf. Qushlar — Aves
Turkum. Flamingolar--Phoenicopterijormes