Бахронова шахноза давроновна

 

 

 

---

 

3 

KIRISH 

 

Mavzuning  dolzarbligi. 

Bo’g’imoyoqlilar  umurtqasiz  hayvonlar  orasida 

turli  muhit  sharoitida  yashashga  moslashgan  hayvonlar  bo’lib,  turlari  sonining 

ko’pligi bo’yicha qolgan barcha hayvonlar tipining turlarini qo’shib, hisoblaganda 

ham, 

birinchi 

o’rinda 

turadi. 

Ilmiy 

adabiyot 

ma’lumotlariga 

ko’ra, 

bo’g’imoyoqlilar  3  million  turdan  iborat.  Bo’g’imoyoqlilarning  100  ming  yaqin 

turi parazitlik qilib hayot kechiradi. 

Ikki  qanotlilar  eng  xilma-xil  hasharotlar  turkumlaridan  biri  bo’lib, 80 

mingga  yaqin  turlarni  birlashtiradi.

 

Ikki  qanotlilar  yoki  pashshalar  turkumi  eng 

kata va yuqori takomillashgan hisoblanib, 80 mingtacha turi ma’lum. O’zbekiston 

sharoitida uchraydigan turlari ko’p va xilma-xil ekologik guruhlarga mansub. Ikki 

qanotlilarning  inson  uchun  keltirilgan  zarari  ham  ko’p.  Birinchidan,  ular  orasida 

qon  so’ruvchilar  ko’p  uchrab,  ko’pincha  hayvonlarning  mahsuldorligini 

pasaytiradi. Qonso’rarlar inson va uy hayvonlarining kasalliklari – ichak kasalligi, 

bezgak,  Sibir  yazvasi,  tulyaremiya  va  boshqalarni  tarqatadi.  Shuning  uchun  bu 

turkumning  inson  hayotidagi  rolini  o’rganish  natijasida  nazariya  va  tajriba  uchun 

juda muhim bo’lgan ko’pgina qiziqarli va nihoyatda muhim masalalarni hal qilish 

mumkin bo’ladi [17].  

Sinantrop turlardagi pashshalar katta epidemiologik va epizootik ahamiyatga 

ega.  Bularga,  birinchi  navbatda,  asl  pashshalar  –  Muscidae,  o’laksa  pashshalar 

– 

Calliphoridae, kulrang go’sht pashshachalar – Sarcophagidae, go’ng pashshalari – 

Scatophagidae  va  meva  pashshalari  yoki  drozofillar  –  Drosophilidae  oilalariga 

mansub turlar kiradi. 

Pashshalar  qishloq  xo’jaligiga  ham  katta  iqtisodiy  zarar  yetkazadi. 

Ma’lumotlarga  ko’ra  molxonalarda  tarqalgan  pashshalar  kuniga  bitta  qoramolni 

vazn  oshishini  45,4-163,3  g  ga  kamayishiga  olib  keladi.  AKSh  da  pashshalar 

tomonidan qishloq xo’jaliklarga yetkazadigan zarar umumiy bo’lib yiliga 142 mln. 

dollarga  teng.  G.A.  Vesyolkin  (1997)  ma’lumotiga  ko’ra,  80  yillarda  sobiq  SSSR 

---

 

4 

xududida chorvachilikka pashshalar tomonidan yetkazadigan zarar yiliga 500 mln. 

rubldan ortiq tashkil etgan [5] .