Бахронова шахноза давроновна

Yalovchi tipdagi

 xartumcha yumshoq, keng bo’lib, pashsha oziqlanmasada 

burchak  hosil  qilib  taxlanadi  va  boshni  pastki  yuzasini  chuqurchasiga  taxlanib 

turadi.  Xartumcha  uchida  yon  tomondan  suruvchi  bo’laklar  bilan  o’ralgan  og’iz 

teshigi  joylaylashgan.  O’ng  va  chap  bo’laklar  og’izoldi  diskini  hosil  qiladi. 

---

 

13 

So’ruvchi  bo’laklarni  asosida  diskal  sklerit  mavjud:  u  duksimon  shaklda  bo’lib, 

bo’g’iz  teshigini  o’rab  turadi.  Diskal  skleritda  yon  tomonda  tishlar  joylashadigan 

tish  plastinkalari  tutashadi.  So’ruvchi  bo’laklari  bir  –  biriga  qarab  yuzarlarda  tor 

kanalchalari  –  psevdotraxelar  joylayshgan.  Psevdotraxeyani  devorrilari  nozik 

membranada tuzilgan bo’lib, bir cheti ochiq doirani eslatadi. Har bir yarim doirani 

bir  uchida  yoysimon  illmoq  mavjud.  Tinch  holatda  og’iz  oldi  bo’ylaklari  yon 

tomondan  og’iz  teshigini  pastiga  tushib  turadi.  Oziqlanayotgan  paytda  ular  keng 

ochiladi  va  psevdotraxeyani  teshiklari  oziqqa  yopishib  turadi.  Bo’laklar 

harakatlanaola  oladi,  bunday  holda  tishlar  oziqqa  kuchliroq  yopishadi.  Psevdotra 

xeal  teshiklar  orqali  pashshalar  faqat  suyuq  oziqqalarni  yuta  oladilar.  Oziqaga 

tishlar  tekkanda,  xartumni  harakatlanishi  natijasida  ular  qattiq  moddalar  va 

bo’laklarni  (0,45mm)  atrofida  og’izga  yo’naltiradi.  Sanchib  so’ruvchi  xartumcha 

qon  so’ruvchi  turlarda  bo’ladi:  u  uzun  mustahkam  bo’lib,  tinch  holatda  oldinga 

cho’zilib turadi. Tishlari kuchli rivojlangan.  

 

Ko’krak

.  Pashshalarda  ko’krak  oldi  va  orti  juda  kichik:  bu  bo’milimlarni 

yon  tomonlarida  oldingi  va  keyingi  ko’krak  nafas  teshiklari  joylashgan.  Ko’krak 

bo’limini  katta  qismini  o’rta  ko’krak  tashkil  etadi.  O’rta  ko’krakni  o’stki  yuzasi 

egat bilan oldingi va keyingi qismlarga ajralgan. 

 

Oyoqlar

.  Pashshalarni  oyoqlari  oddiy  bo’limlardan  iborat  panjasi  besh 

bug’inli,  oxirgi  bo’g’inni,  oxirgi  bo’ging  uchida  chuftva  ularni  ostida  pulvillar 

joylashgan. Pulvillarda hid va ta’m bilish a’zolari joylashgan. 

 

Pashshalar  qanoti  tomirlanishi  sistematikada  ahamiyatga  ega  pashshalarni 

ko’p  turrlari  yaqshi  uchadi.  Ular  tez  bir  biriga  havoda  uzoq  muddat  muallaq  tura 

oladilar ham. Uy pashshasi sekundiga 330 martagacha qanot qoqadi. 

 

Pashshalar 

uchishdan 

oldin 

vizildoqlarini 

harakatga 

keltiradi 

va 

harakatlarida yetarli tezlikka ega bo’lishi bilan uchib ketadi. 

 

Qorin.

  Qorini  tergit  va  sternitlari,  ularni  qo’shni  segmentnlari  nozik 

membrana  bilan  birlashgan.  Shu  sababli  qorini  hajmi  kattalashishi  mumkin. 

---

 

14 

Tergitnlarni  yon  tomonlarida  qorin  nafas  teshiklari  joylashgan.  Qorini  ohirgi 

segmenti jinsiy apparat tarkibiga kiradi. 

 

3.1.2-rasm. Uy pashshasi - Musca domestica