Baho va bahoning shakllanishi : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qollanma


 .4 . Turli baholarning o ‘zaro ta ’siri va tovarlar



Download 2,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/41
Sana30.03.2022
Hajmi2,05 Mb.
#519367
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   41
Bog'liq
Baho va bahoning shakillanishi J.B. Babayeva 2006

2 .4 . Turli baholarning o ‘zaro ta ’siri va tovarlar
bozorida ularning o ‘m i
M e h n a t taqsim otiga asoslangan ja m iy a td a h a r kim ishlab 
c h iq a r is h d a q a tn a s h m a g a n h o ld a to v a r va x iz m a tla r d a n
foydalanishi m u m k in . B u n d ay im k o n iy a t b o ‘lishi u c h u n
jam iyat a'zolarining faoliyati va natijalari o ‘rtasida m u n ta z am
ayirboshlash m u n o sab a tla ri z a ru r h isoblanadi. B o zo r ularga 
s h u n d a y im k o n iy a tn i y a ra tib b e ra d i. T o v a r la r b o z o r id a
raqobat va bitim lar k o ‘pgina qoidalarga asoslangan baholarni 
belgilab beradi.
Milliy valutaga b o ‘lgan talabni ko^plab om illar belgilaydi: 
m a m la k a tn in g savdo va t o ‘lov balan sin in g ho lati, m a m -
lakatlar o 'rta sid a sarm o yaning harakati. M am lak a t valutasi 
kursining pasayishi uning eksportiga q o ‘shimcha «valuta foydasi» 
deb n o m lanu vchi foydani olish im koniyatini beradi.
Milliy valuta kursining pasayishi na rx la rn in g u m u m iy
darajasida turlicha ifodalanadi. Milliy kursning 1 foizga pasayishi 
Y a p o n iy ad a — 0,8% , G F R da — 0 ,6 % , Italiya, Belgiya, 
Shveysariyada l%ga ichki narxlarning ko^tarilishiga olib keladi.
Narx dinamikasi tahlili va uning darajasini aniqlashda odatda 
q a to r narx k o brsatkichlari - kontrakt narxlari, biija kotirov- 
kalari, narxlar m a ’lu m o tn o m a si, preyskurantlar, narx k o br- 
satkich, narx indekslari va boshq alard an foydalanildi.
R ag ‘b a tla n tiris h (im tiyozli) n arx belgilash ikki fikrga 
asoslanad i: b irin c h id a n , ja m ik i x a rid o rla r savd olash ishn i 
yaxshi ko ‘radilar, ikkinchidan, m e ’yordagi n o rm a d a n past
18


narxlar iste’m olchini m uayyan darajada jalb etadi. N atijada, 
k o ‘p g in a sa v d o f ir m a la ri o ‘z g a r u v c h a n n a r x la r n i fa q a t 
arzonlashtirilgan tovarni sotishni ragkbatlantirishdagina emas, 
balki yaxshi m a ’lu m b o ‘lg an , x a rid o rg ir to v a rla rn i yoki 
m a s h h u r savdo m arkalariga m a n su b tovarlarni sotishda h a m
q o ila y d i. M aqsad — xaridorlarni magazinga jalb etish va shu 
b a h o n a b o sh q a tovarlarni h a m o datdagi n a rxlarda sotish 
im koniyatini yaratishdir.
Sifat va m iq d o rn in g o ‘zgarishi - ayrim hollarda, y a ’ni 
ishlab chiqarish xarajatlari о ‘sib borganda narx-navoni oshirish 
tovar oborotini o ‘stirishga im kon bermaydi. A na sh und a firma 
m ah su lo t m iqdori yoki sifatini o ‘zgartirishga q a ro r qiladi. 
Ba’zan xarajatlarning k o ‘payishi faqat m iqdoriy to m o n la rn i 
o ‘zgartirish — og ‘irligi, hajm i, m iqdori, o d c h a m in i qisqar- 
tirish bilan qoplan adi (aytaylik, qa n d o latch ilik m a h su lo t- 
laridan porsiyalar m iqdori kichraytiriladi). B oshqa hollarda 
m ahsulotning amaldagi sifati o ‘zgartiriladi. Etiketkada ana shu 
kiritilgan o ‘zgarishlar ( t o ‘yimliligi va kaloriyasi) albatta k o ‘r- 
satiladi. B oshlang‘ich m ah su lotni o ‘zgartirish b a ’zi hollarda 
xarajatlar va narxlarning o ‘sish darajasi ishlab chiqaruvchilarni 
ayrim m ah sulo t turlariga narxni eng yuqori talab darajasida 
belgilashga majbur etadi. Bunday vaziyatda firmalar mahsulotni 
asosiy tavsifini yangilashi yoki o ‘zgartirishi, m utlaqo yangi 
to v a r tak lif etishi yoki mavjud turlarini yaxshilashi m um kin.
Foyd a keltirish m ajm uyini o ‘zgartirish — tovarni xarid 
qilgan is te ’m o lc h i to v a r bilan b o g ‘la n g an ishlar — to v a r 
jo y la n g a n idish, yetkazib berish xizmati kafolat va boshqalar 
uchun ham haq to ‘laydi. Ayrim holatlarda va ortiqcha chiqimlami 
qoplash m a qsad larida savdo va ishlab ch iqarish firmalari 
q o ‘s h im c h a ishlardan voz kechib, xaridorga tovarni faqat eng 
zaru r xossalari u c h u n haq t o ‘lashni taklif etadi. Yoki aksincha, 
ay rim firm a la r to v a rn i uyga yetkazib b erish, sovg‘alarni 
tayyorlash, boshqa y o rd a m c h i xizm atlar uc h u n q o ‘sh im c h a
19


narx belgilaydi. Ehtiyojni qondirish majmuyini y a n ada foyda- 
liroq qilish iste'molchilarga t o ‘lanm agan pulga foiz q o ‘shm ay 
kredit berishiga yordam beradi.
Kredit kartochkasidan foydalanish xaridorlar u c h u n naqd 
pulsiz tovarni k echikm ay xarid qilish im konini yaratadi. Bu 
h a m narxni p asaytirishning shakllaridan biri hisoblanadi. 
F irm a la r h iso b -k itob shaklini o ‘zgartirib, to v a r o b o ro tin i 
k o ^ a y tiris h h bu bilan m ahsulot sotishdan keladigan u m u m iy
d a ro m a d n i k o lpaytirishi m um kin.

Download 2,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish