«badiiy nutqni tahlil qilish usullari»

Stilistik figuralar
- fikrning ta’sirchanligini kuchaytirish uchun 
qo’llaniladigan o’ziga xos belgilangan nutqning oborotlar stilistikasidir. Asosiy 
stilistik figuralar - bular anafora, epifora, gradatsiya, parallellik, antiteza, inversiya, 
ritorik so’roq, ritorik xitob, ritorik murojaat, oksyumoron. 
Anafora
- har bir parallel qatorning boshida bir-biriga o’xshash tovush, so’z 
yoki so’z guruhlarining takrorlanishidan, ya’ni nutqning mustaqil bo’laklariga 

---

24 
nisbatan ikki yoki undan ortiq boshlang’ich qismining takrorlanishidan iborat 
bo’lgan figura. 
Epifora
- nutqning yonma-yon bo’laklari so’nggida bir so’zning 
qaytarilishidan iborat bo’lgan figura. 
Gradatsiya
- bir necha (odatda uchta) bir xildagi gap bo’laklarining ketma-
ket ishlatilishi. Bunda ko’pincha oldingi so’zning ma’nosini kuchaytirishga xizmat 
qiluvchi sinonimlar ishlatiladi. 
Parallellik 
- qo’shni gaplar yoki nutq bo’laklarining bir xil sintaktik 
qurilishi. 
Antiteza (qarshilantirish) 
- bir tushunchaninig zid ma’nosining qarama-
qarshi qo’yilishi. 
Inversiya 
- gap bo’laklarining noodatiy tartibda joylashuvi. Bunda muallif 
muhimroq nuqtalarga, so’zlarga diqqatni qaratadi. 
Ritorik so’roq
- javobi oldindan ma’lum bo’lgan savol yoki so’rovchining 
o’zi javobini beruvchi savol ifodalovchi figura sanaladi. 
Ritorik xitob
- hissiyotning eng yuqori nuqtasi. Ritorik xitob turli xil 
muallifning hissiyotlarini beradi: hayratlanish, xursandchilik, qayg’u va boshqa. 
Xatda ritorik xitob odatda undov belgisi bilan tugallanuvchi gapdan iborat bo’ladi. 
Ritorik xitobni o’qishda undov ohang bilan beriladi. 
Ritorik murojaat
- shartli xarakterga ega murojaat. Unda asosiy rolni matn 
emas, balki murojaat ohangi o’ynaydi. Ritorik murojaat ko’pincha monologlarda 
uchraydi.