Chakka suyaklari turtib chiqqan, peshona
| bo‘yiga tor, eniga keng va ham uzun
uzun uch chuqur ajinga ega...
Burun
Ko‘z
o‘rtacha,
lekin
qanshari
past...
qisilibroq kelgan, parda tomirlaridan ikkiuchtasi va ham ikkala ko‘zining bir yonida
jindak joyi hamma vaqt qizil, bir ko‘zida
picha shapag‘liq asari ham bor... Iyak |
keng, jag‘ | sergo‘sht. Juda siyrak bo‘lgan soqol iyakning o‘rtasigagina to‘planib
echkiniki singari, pastga tomon sangillab
tushgan.
J.: Akbarali mingboshi
41. Quyidagi ta’rif kim haqida?
Mo‘ylov ham soqol singari siyrak. Usta
To‘xtashning \asirdiyda" do‘kati ikki kunda
bir qirib turganligidan lab ustidan kalta va
tekis bo‘lsa ham, umuman o‘zi, yarmidan
ko‘pi yiqitilgan daraxtzor singari, xunuk
ko‘rinadi, ikki uchida oltitadan o‘n ikkita
uzun qil, sichqonning dumiday, ingichka
bo‘lib pastga cho‘zilgan...
J.: Akbarali mingboshi
42. \Yetti osilganlar qissasi" muallifi kim?
J.: L.Andreyev
43. Akbarali mingboshi Miryoqub bilan qayerda
tanishadi?
J.: Ostonaqul boyning qovun saylida
44. Akbarali mingboshi necha yildan beri ushbu
mansabda o‘tiradi?
J.: 13 yildan beri
45. \Kecha va kunduz" romanida \asl mingboshi"
deb kim ta’riflanadi?
J.: Miryoqub
46. \Kecha va kunduz" romanida qahramoni
Miryoqubning laqabi nima?
J.: Epaqa
47. \...tilla sochli, tarvuzday dumaloq, o‘zi
lo‘ppigina va oppoq momiqday bir bola"
kim?
J.: Noyib to‘raning o‘g‘li
48. \Farzanddan va esdan mahrum, lekin
yer-suv, pul va boshqa boylikka ko‘milgan
odam" kim?
J.: Akbarali mingboshi
49. \Qishloqda ikkita baqqollik, bitta qassoblik do‘koni, guzarda ikkita samovari bor"
qahramon kim?
J.: Miryoqub
50. \Kecha va kunduz" romanida amerikalikka
o‘xshatilgan qahramon kim?
J.: Miryoqub
51. \Kecha va kunduz" romanida qaysi amaldorning rus mirzasi Sokolov, inoq mirshabi Mirzabobo
deb ataladi?
J.: Akbarali mingboshining
52. Noyib to‘rani mahalliy aholi (sartlar) kim deb
ataydi?
J.: Parpi to‘ra
53. Noyib to‘raga kimlar \Hamma suvni mingboshining yerlari ichadi-yu bizga tegmay qoladi. Shunaqa qilib, necha yildan beri ekinlarimiz qurib ketayotibdi", deb arz qilishadi?
J.: Yodgorxo‘ja va Umariliboy
54. Yodgorxo‘janing laqabi nima?
J.: Yodgor echki
55. Umaraliboyning laqabi nima?
J.: Umarali puchuq
56. Qaysi adabiy qahramonning ovozi Dovud
payg‘ambarning ovoziga o‘xshatiladi?
J.: Zebining
57. Akbarali mingboshi kimning ovozini \eshak
hangrasa, undan a’lo" deb masxaralaydi?
J.: Tegirmonchi Shamsiddinning
58. Jadidlar tomonidan chiqariladigan gazetada
Akbarali mingboshini kim tanqid qilib chiqadi?
J.: Muallim M.M.
59. Jadid so‘zining ma’nosi nima?
J.: Yangi
60. \Hovlisida muallim saqlab, o‘g‘illarini
o‘qitadigan, jadid maktabiga pul bilan
qarashadigan, o‘zi jadid gazeti o‘qiydigan"
mingboshi kim?
J.: Abdusamat mingboshi
61. Hukumat tomonidan chiqariladigan gazetada
Akbarali mingboshini maqtab yozgan kishi kim?
J.: Mulla Rivojiddin
62. \Echkiga o‘lim, qassobga yog‘!"maqoli
qaysi asarda tilga olingan?
J.: \Kecha va kunduz"
63. \Kichkina mitti, xon xo‘jani yiqitdi"
o‘zbek maqoli qaysi asarda tilga olingan?
J.: \Kecha va kunduz"
64. Agar to‘yda yo to‘ydan keyin men sizni
uyda ko‘rgunday bo‘lsam, mingboshi dodhoga aytib avaxtaga jo‘natdiraman!
Poshshaxon ushbu gap bilan kimni qo‘rqitadi?
J.: Umrinisabibi va qizini
65. Akbarali mingboshining qaysi xotiniga
nisbatan \Kechagi botgan quyoshday...
unutildi!" iborasi qo‘llanilgan?
J.: Sultonxonga
66. Miryoqub shaharda uchratgan rus xotin kim?
J.: Mariya Ostrova
67. Noyib to‘raga Turkiston tarixiga oid qo‘lyozma
kitoblardan topib bergan kishi kim?
J.: Mudarris Shahobiddin
68. Miryoqub va Noyib to‘ra o‘rtasidagi suhbatda
tilga olingan gazetada e’lon qilingan \Gul rangli
ko‘z yoshlari va sarg‘aygan yuzlar ajib go‘zal
bo‘ladilar, xuddi zar yurgizilgan yoqut kabi
go‘zal bo‘ladilar. Sen agar bodom singari
boshdan-oyoq ko‘zdan iborat bo‘lsang, hech
narsa ko‘rolmaysan, ammp sevgi surmasi ila
ochilgan ko‘z ravshan bo‘ladi" mazmunidagi
bayt kimning qalamiga mansub edi?
J.: Shoir Ado
69. Men qirqqa borib qoldim. Haligacha
bitta boshim ikkita bo‘lgani yo‘q. Keng
ko‘rpada yolg‘iz o‘zim qaltirab yotaman...
Mening ham orzu-havasim bor. Uylansam,
bola-chaqa ko‘rsam, deyman.
Ushbu gap kimning gapi?
J.: Zunnunning
70. Zunnunning Noyib to‘raga qanday bog‘liqligi
bor?
J.: Zunnun Noyib to‘ra xonadonining oshpazi
hisoblanadi
71. Noyib to‘ra mahkamasining kotibi kim?
J.: Ignatyuk
72. Yevdokiya Zaxarovna Kobilina kim?
J.: Mariya Ostrovaning yangi pasportdagi ismisharifi
73. Qaysi qahramon haqida \Unday olijanob va
ko‘ngilchan kishi bu zamonda kamyob" deb
aytilgan?
J.: Noyib to‘ra haqida
74. Quyidagi parcha kim haqida?
Birorta sartiya qirg‘iz mergani otib qo‘ymasin deb qo‘rqaman. Xotya sartlar uni
yaxshi ko‘rishadi... O‘zingiz bilasiz, tilni
juda yaxshi biladi. Sart kitoblarini o‘qiydi.
Sartcha yozadi. Sartlar uni \Parpi to‘ra"
deyishadi... Bilasizmi, u o‘zi ham sartlarni
juda yaxshi ko‘radi. Yuvosh, qo‘yday xalq,
deydi. Qancha jabr ko‘rsa, qiynalsa ham
\xudo" deb tura beradi, deydi. Sartlarning
shu dindorligini, ayniqsa, yaxshi ko‘radi...
J.: Noyib to‘ra haqida
75. Miryoqubning Akbarali mingboshining qaysi
xotini bilan ishqiy munosabati haqida so‘z yuritilgan?
J.: Poshshaxon bilan
76. \...Musulmonning ishi kofirga tushdi-ey,
yor-r, yorlarim..." misrali ashula qaysi asarda
kuylangan?
J.: \Kecha va kunduz"
77. Yevdokiya Zaxarovna Kobilina Miryoqubga
qanday nom qo‘yadi?
J.: Jakob
78. Miryoqub Yevdokiya Zaxarovna Kobilinaga
qanday nom qo‘yadi?
J.: Maryam
79. Poyezddagi jadid yigitning ismi-sharifi nima?
J.: Sharafiddin Xo‘jayev
80. Poyezddagi jadid yigit qayerga borayotgani
haqida so‘zlaydi?
J.: Finlandiyaga
81. Millat uyg‘onsin, ko‘zini ochsin, o‘qisin,
bilim olsin, madaniy millatlar qatoriga
kirsin, so‘ngra u ham o‘z davlati, o‘z baxti,
o‘z saodatini quradi.
Shunday fikrlaydigan qahramon kim?
J.: Sharafiddin Xo‘jayev
82. Boqchasaroyda nashr qilinadigan gazeta qaysi
gazeta?
J.: \Tarjumon"
83. \Tilda, fikrda, ishda birlik!"shiori bilan
nashr qilingan gazeta qaysi gazeta?
J.: \Tarjumon"
84. Finlandiyada magazinim bor, Peterburgda magazinim bor: har yil yarmarkaga borib ish qilaman. Fransiyada Lion,
Germaniyada Hamburg shaharlariga boraman. Teri, mo‘yna, mahalliy sanoat mollarini o‘tkazaman. Dunyoning pulini topaman.
Ushbu parcha kimning nutqidan olingan?
J.: Sharafiddin Xo‘jayevning
85. Bir ukam | Finlandiyada Xelsingfors
gimnaziyasining 5-sinfida. Bir ukam Ufada
mashhur Oliya madrasasida. Akamning bir
o‘g‘li | Toshkent real maktabida. O‘z
o‘g‘lim hali kichik bola, Finlandiyada, maxsus muallim solib berganman, o‘qiydi...
Ushbu parcha kimning nutqidan olingan?
J.: Sharafiddin Xo‘jayevning
86. \Jadid | kofirning ashaddiysi", deb
hisoblaydigan kishi kim?
J.: Shahobiddin domla
86. Gazeta o‘qiydigan bitta mullabachchani
madrasadan rasvo qilib haydagan kishi kim?
J.: Shahobiddin domla
87. Shaharning katta boylari kimlarni \tirranchalar", \haromilar" deb bilishadi?
J.: Jadidlarni
88. \Husayniya" madrasasi qayerda joylashgan?
J.: Orenburgda
89. \Husayniya" madrasasini kim qurdirgan?
J.: Ahmadboy Husainov
90. Moskvada \So‘z" gazetasini chiqargan ziyoli
kim?
J.: Tatar Ayoz Is’hoqiy
91. Miryoqubning farzandlari nechta?
J.: 3 ta (2 qiz, 1 o‘g‘il)
92. Maryamning musulmoncha nomi nima?
J.: Bibi Maryam Oysha qizi
93. Sadriddin cho‘loq kim?
J.: Sultonxonning otasi
94. Uchinchi qizini shaharlikka berib, keyincha o‘zi
ham shaharga ko‘chmoqchi bo‘lgan kishi kim?
J.: Sadriddin cho‘loq
95. Fatonatlik ey yaxshilar sarvari,
Basharmusen yo maloik, yo pari,
Jafo qilsang, ko‘p oshiqning daftari,
Ne gunohim, menga tanho aylading.
\Kecha va kunduz" romanidan olingan ushbu misralar qaysi shoir qalamiga mansub?
J.: Muqimiy
96. Akbarali mingboshining qaysi xotinining
Hakimjon bilan ishqiy munosabati haqida so‘z yuritilgan?
J.: Sultonxonning
97. Hali qorong‘i tushib, palovga dasturxon yozilgan yo‘q ediki, tashqariga bir
mehmon kirib keldi. Hakimjon uni kular yuz bilan, sevinib qarshi oldi. Bir oz
keyin ichkaridan chiqqan mingboshi ham
unga nisbatan bir qadar mulozimat bilan
muomala qildi. Lekin bu mulozimatning
yasamaligi shu qadar ochiq ediki, mehmonning ko‘zlari Hakimjonning ko‘zlarini to‘g‘ri
keltirib turib, u to‘g‘rida bir himo qilib
o‘tdi. Hakimjon ham ko‘z qorasi bilan
mehmondan uzr so‘radi. Mehmon esa
\muning o‘zi nima-yu, muomalasi nima
bo‘lardi?" degan ma’noda kulib qo‘ydi, xolos. Palov yeyilib bo‘lgach, ko‘k choyni ichib
o‘tirib, ular uchovi suhbatga tushdilar.
Ushbu mehmon kim edi?
J.: Hasanov degan bir tatar yigiti bo‘lib, qishloq
qarz shirkatlarining inspektori edi
98. Halillullo uchun yondirdilar nor,
Qadam qo‘ymay o‘shal o‘t bo‘ldi gulzor.
\Kecha va kunduz" romanidan olingan ushbu misralar qaysi shoir qalamiga mansub?
J.: So‘fi Olloyor
99. Yodgor echki, Umarali puchuqlar bilan bog‘liq
g‘alayon qayerda sodir bo‘ladi?
J.: Qumariqdagi machitda
100. Qumariqdagi machitda sodir bo‘lgan g‘alayon
haqida Akbarali mingboshiga kim xabar beradi?
J.: Ellikboshi Qosim laylak
101. \Qo‘lidagi oppoq to‘pponchasi"bor kishi
kim?
J.: To‘xtasin boyvachcha (Umaraliboyning o‘g‘li)
102. \Og‘zi qiyshiq bo‘lsa ham boyning o‘g‘li
gapirsin" iborasi qaysi asarda qo‘llangan?
J.: \Kecha va kunduz"
103. \Puli borning gapi o‘ng, puli yo‘qning
gapi to‘ng" iborasi qaysi asarda qo‘llangan?
J.: \Kecha va kunduz"
104. Mingboshining xotinlari orasida \eng jonli
va eng esligi" deb ta’riflangan xotin kim?
J.: Poshshaxon
105. Shuni qo‘lga keltirsam, bor-yo‘g‘imni
tutaman. Bor-yo‘g‘im shuniki bo‘ladi.
Bittagina bola tug‘ib bersa, merosxo‘rim
bo‘ladi. Boshqalarga hech narsa yo‘q!
Akbarali ushbu gaplarni qaysi xotiniga uylanishda
aytgan?
J.: Zebiga
106. Nima bo‘ldi bu juvonga? Ertadankechgacha kundoshlari bilan o‘ynashadi,
gapiradi, ashula qiladi, kuladi, kuldiradi,
tegishadi, hazil qiladi, qitiqlaydi, qochadi,
quvlaydi, quvlashadi. Qor yoqqanidan beri
qishloqning yarim xotin-qizlari bilan qor
otishib chiqdi... Uchta bilan \qor xati"
o‘ynab yutdi... Nima balo bo‘ldi bu juvonga! Kech kirsa, xuftondayoq o‘zi uyiga
chekilib, eshikni ichidan berkitib oladi: tong
otguncha dom-daraksiz yo‘q bo‘lib singib
ketadi... Eng ashaddiy dushmani Zebixon
edi: eng yaqin o‘rtog‘i Zebixon bo‘lib qoldi.
Ikkalasi sirdosh, mahram...
Ushbu xotin kim?
J.: Sultonxon
107. U uydan goh yosh kelinning quvnoq va
bolalarcha kulishi, goh qari kuyovning xursand qiyqirishlari, goh bo‘lsa yangi qayliqning yo‘rg‘a zarbli dutori bilan shirin va
shiralik ovozi, goh bo‘lsa yangi keltirilgan
gramofonda Netayxonning qichiq yallalari
eshitiladi... Ana turmush! Ana kuyovqayliq!
Parcha qaysi asardan olingan?
J.: \Kecha va kunduz"
108. "Bir o‘q bilan ikki qushni ag‘darish"ni
mo‘ljallagan qahramon kim?
J.: Poshshaxon
109. Soddasan, Akbarali. Podsholik hamma
vaqt yurtning obro‘ylik odamlarini himoya
qiladi. Obro‘y davlat bilan topiladi, muni
bilasan. Undan keyin, qishloq odamlarining shunaqa o‘zboshimcha harakatlariga yo‘l
qo‘yib bersak, oz vaqt ichida qishloqdan qo‘l
yuvishimiz kerak bo‘ladi.
Ushbu matn kimning nutqidan olingan?
J.: Noyib to‘raning
110. ... degan xunuk gapni haligi ikki boy bilan Abdisamat kaptarlarning qanotiga ilib,
shamolning qo‘ltig‘iga qistirib, yomg‘irning
tomchisiga joylab, bulutning qo‘yniga solib
uchiradi; har bir uchgan qarg‘a shuni aytib
qag‘illaydi, shu bilan ikki kun ichida u
shumli xabar yer yuzini aylanib, Makkatillogacha yetib boradi. U yerda mingboshining
eski kushandasi Nasriddin baqiroq Ka’bayi
sharifning baland tomiga chiqib, arab tilida
ayyuhannos tortadi... Undan ko‘ra o‘lgani
yaxshi emasmi?
Bu xunuk gap qaysi gap?
J.: \Akbarali mingboshi amalidan bekor bo‘libdi"
111. \Akbarali mingboshi amalidan bekor
bo‘libdi",| degan xunuk gapni haligi ikki
boy bilan Abdisamat kaptarlarining qanotiga ilib, shamolning qo‘ltig‘iga qistirib,
yomg‘irning tomchisiga joylab, bulutning
qo‘yniga solib uchiradi, har bir uchgan
qarg‘a shuni aytib qag‘illaydi, shu bilan ikki
kun ichida u shumli xabar yer yuzini aylanib, Makkatillogacha yetib boradi.
\Kecha va kunduz" romanidan olingan ushbu matnda \ikki boy" deganda kimlar nazarda tutilgan?
J.: Yodgor echki, Umarali puchuq
112. G‘alati, yuvosh, muloyim, beozor va
ayanch nazar bilan Zebiga qaradi va ikkala
qo‘li qo‘yib yuborib, boshini bir tomonga
shilq etib tashladi-da, o‘zi ham devorga
suykana-suykana sekingina yerga o‘tirdi,
bir nafas o‘tirgandan keyin bir tarafga
qiyshayib ohistagina yonginasiga yiqildi va
shu bo‘yicha qimirlamay qoldi.
Berilgan parchada kimning holati tasvirlangan?
J.: Mingboshining
113. \Kecha va kunduz" romanida \o‘q otib
mo‘ljaliga tegizolmagan" qahramon kim?
J.: Poshshaxon
114. Shaharda bo‘lsin, uyezdda bo‘lsin,
uni tanimagan odam yo‘q, o‘zi yerlilardan.
Yerli xalq uni | \Obrezqora" deb ataydi.
O‘rta bo‘yli, qop-qora tanli arvoh, qotma
bir kishi... Obrezqora | yerli xalqlardan chiqqan \advokat"... Qaysi bir sud
majlisida \yolg‘on guvoh"ga hojat ko‘rilsa,
Obrezqora tayyor.
Ushbu parcha qaysi asardan olingan?
J.: \Kecha va kunduz"
115. Sud majlisi bo‘ladigan keng zalda
shamollar uchib o‘ynardi. Qator-qator
chizilgan Vena kursilari haftalik uyqularidan hali ham uyg‘onmagan edilar. Eng
oldingi qatorda hokim, noyib, garnizon
boshlig‘i, politsiya boshlig‘i, pop; uchinchi
qatordagi eng chekka kursida oppoq va zo‘r
sallali chol | jome machitning ingichka ovozli imomi o‘tirardi. Bir tomonda | zakunchi, bir tomonda | tilmoch; boshqa
hech kim yo‘q.
Ushbu parcha qaysi asardan olingan?
J.: \Kecha va kunduz"
116. Sud zalidagi qaysi qahramon Ispaniya inkvizitsiya mahkamalarining qora aboli va sirli kardinallariga o‘xshatilgan?
J.: Zebi
117. \Kecha va kunduz" romanida Zebining \Shuncha nomahramning oldida yuzimni ochamanmi? Undan ko‘ra o‘lganim
yaxshi emasmi?" degan so‘zlariga \tovuqning
qa-qalashiga yaqin bir tovush bilan ovozi
boricha va birdaniga qah-qah solgan" qahramon kim edi?
J.: Garnizon boshlig‘i
118. \Kecha va kunduz" romanida Zebining
