Бадиий таҳлил асослари

интерсубъектив бадиий реаллик
, яъни ўзга 
субъектларнинг онгида ҳам шу ҳолича қабул этиладиган ҳиссий-
интеллектуал феномен тарзида тушунилса, тўғри илмий йўл тутилган 
бўлади. 
Бадиий таҳлилни амалга ошираётган субъектнинг билим даражаси, 
шахсий сифатлари, маънавий дунёси каби қирралари таҳлилнинг тўлалиги, 
чуқурлиги ва аниқлигини таъминлайдиган омиллар бўлиб ҳисобланади.
Бадиий таҳлилнинг 
тўлалиги
бадиий матнга яхлит тизим ҳолидаги 
бутунлик тарзида ёндашилиб, унга хос барча жиҳатлар имкон қадар қамраб 
олинишини англатади. Бунда ўрганилаётган асар турли томондан 
текширилиб, унга хос барча асосий қирралар илмий баҳоланишига эришиш 
кўзда тутилади. 
Текширилаётган асардаги бадиий тизимнинг яхлит тартибли бутунлик 
сифатида катта қийматга эгалиги, улкан бадиий мақсадга қаратилгани ёхуд 
миллий эстетик тафаккур учун ҳеч қандай қиммат касб этмаслигининг 
илмий-мантиқий ва бадиий-эстетик жиҳатдан ишонарли асосланиши 
таҳлилнинг 
чуқурлигини
билдиради.
Бадиий таҳлил асносида текширилаётган адабий асардан муайян 
шахсга тегишли индивидуал хусусиятлар ёки бирор ижтимоий қатламга хос 

---

98 
универсал жиҳатларнинг топилиши, адабий сўзда бетакрор шахсий ҳамда 
қайтарилиб турувчи универсал жиҳатларнинг бузилмас алоқасини 
кўрсатишга эришилгани таҳлилнинг 
аниқлигини
кўрсатади. 
Бадиий асар таҳлилининг тўлалик, чуқурлик ва аниқлик каби 
хусусиятларга эга бўлиши унинг имкон даражасида объектив ва холис 
амалга оширилганини англатадиган кўрсаткичлардир.

---

99 
II. АМАЛИЁТ ҚИРРАЛАРИ
БАДИИЙ АСАРНИНГ ИЛМИЙ ТАҲЛИЛИ 
Олдин айтиб ўтилганидек, қандай мақсадда амалга оширилишига кўра 
бадиий таҳлил илмий ва ўқув таҳлиллари сингари икки турга бўлинади. 
Бадиий асарни илмий тадқиқ қилишнинг ўзига хос хусусиятларидан келиб 
чиқиб, адабий асарни текширишга қаратилган ушбу илмий-эстетик 
жараённи