Бадиий таҳлил асослари

Рамзийлик
. Постмодерн эстетикада рамзийлик тушунчаси ҳам ғоят 
муҳим ўрин тутади. Ҳатто, айтиш мумкинки, постмодерн адабиёт учун 
сўзнинг ўз маъносидан кўра унинг рамзий маъноси муҳимроқ саналади. 
Матннинг ўз ва кўчма маънолари ўртасидаги айирма баъзан замоний оралиқ 
борлигидан келиб чиқади, яъни ифода этилган маъно кўзда тутилганидан 
олдин келади. Гоҳида фарқлар 
лингвистик
асосга эга бўлади, яъни асл 
маъно сўзга таянади, рамзий маъно эса оҳанг, бирор жумла ёки бутун 
асарнинг ўзи орқали ифодаланади. Айрим ҳолларда сўзнинг ўз ва рамзий 
маъносидаги фарқ 
матнни идрок этиш йўсинидан
келиб чиқади, яъни 
ифодаланган маъно грамматик қоидаларга мувофиқ қабул этилади, кўзда 
тутиладиган маъно эса ўқирман томонидан контекстдан келтириб 
чиқарилади. Ушбу айирмалар туфайли матнни тўғри тушуниш билан уни 
рамзий идрок этиш ўртасидаги фарқ пайдо бўлади. 
Постмодерн эстетика сўзнинг ўз маъноси ҳисобига кўчма маъносини 
инкор этишни ҳам ёки аксинча, кўчма маъно ҳисобига ўз маъносини тан 
олмасликни ҳам нотўғри ҳисоблайди. Биринчи ёндашув эмпиризмни, 
иккинчиси эса догматизмни пайдо қилади деб қарайди. Тилнинг рамзийлиги 
ана шу икки маъно ўртасидаги фарқдан келтириб чиқарилади. Масалан, “Бу 
ер совуқ экан” деган ифода ўз маъносида ҳаво даражасининг пастлигини 
англатса, кўчма маънода эшикни ёпиш кераклигини билдириши мумкин. 
“Кун ёниб кетяпти” дейиш қуёшга ўт кетганини эмас, балки куннинг ўта 
исиб кетганини англатади. Рамзийлик фақат тил орқалигина юзага 
чиқмайди. Бу транслингвистик ҳодиса сўздан ташқари, имо-ишора ва вазият 
орқали ҳам пайдо қилиниши мумкин. Шунинг учун ҳам структурал 
адабиётшунослик назариётчиси Ролан Барт рамзнинг образга тенг ҳодиса 
эмас, балки фикру қарашлар хилма-хиллигини англатувчи тушунча эканини 
алоҳида таъкидлайди.
Профессор Ҳ. Болтабоев рамз ва рамзийликка хос белгилар тўғрисида 
ёзади: “