Bachadondan anomal qon ketishlar. Bachadon miomasi, endometrioz. Bachadon miomasi

Miomasi bo’lgan ayollarni davolash 4 toifaga bo’linadi.

1.   Davolash shart bo’lmagan ayollar; bu toifadagi ayollarni har 3-4 haftada nazorat qilib turiladi.

2.   Jarrohlik yo’li bilan davolanadigan ayollar.

3.   Gormonal yo’l bilan davolanishi lozim bo’lgan ayollar.

4.   Nurlar bilan davolash zarur bo’lgan ayollar.

Konservativ davolash asosan gormonlar yordamida olib boriladi.

Bachadon miomasini konservativ davolashda gormonal vositalardan gestagenlar, estrogen-gestagen vositalar, gonadoliberinlar agonistlari va testosteron hosilalari qo’llaniladi. Konservativ davolashni boshlashdan oldin bachadon bo’shlig’ini qirib gistologik-morfologik tekshiriladi, so’ngra gormonlar bilan davolashni boshlash zarur, chunki bemorlarning hayz siklini 2 davrli qilishga erishishimiz kerak. Buning uchun ge­stagenlarni hayzning ikkinchi yarmida 16-kunidan berishni boshlaymiz. Gestagenlardan progesteron, dyufaston, noretisteron, norkolyut, nori­sterat, depo-provera, 17-OPKlar ishlatiladi. Gestagenlar-estrogen gor­monining organizmga ishlab chiqarishini so’ndiradi, ya’ni antagonist sifatida ta’sir qilib, mioma o’smasini o’sishdan to’xtatadi va bachadon endometriysi giperplaziyasining oldini oladi.

Homilador bo’laman deb niyat qilgan 35 yoshgacha bo’lgan ayollarga gesto­genlardan norkolyutni (ya’ni noretisteron-5mg dan) 1 donadan 8-10 kun davomida hayzning ikkinchi yarmida 15-kunidan 25-kunigacha beriladi yoki dyufaston 1 tabletkadan 11 -kundan 25- kungacha beriladi.

Estrogen-gestagen vositalar yoki kombinatsiyalashgan oral kontratsep­tivlar reproduktiv yoshdagi bemorlarni davolashda qo’llaniladi. Estro­gen-gestagen preparatlar 2 xil usulda qo’llanilishi mumkin: atsiklik (uzluksiz) va siklik (uzlukli). Siklik usulda – gormonal vositalar ku­niga 1 tabletkadan hayzning 5-kunidan 25-kunigacha (ovulen, ovidon, ri­gevidon, diane-35, mikroginon, marvelon, anteovin, trikvilar, trizis­ton, triregol va boshqalar) 7 kunlik interval bilan beriladi. Atsiklik usulda bu vositalar 3-6 oy mobaynida kuniga 1 tabletkadan beriladi, bu vositalarni premenopauzada qo’llash yaramaydi. Bu vositalarni qo’llash­dan oldin jigar va qon ivish sistemasi faoliyatini tekshirish talab qilinadi va albatta qarshi ko’rsatmalar istisno qilinishi shart.

Gonadoliberinlar agonistlari – bachadon miomasini konservativ da­volash uchun qo’llaniladigan yangi vositalar hisoblanadi. Ular tuxumdon faoliyatini susaytiradi, ya’ni sun’iy gipofizektomiya chaqiradi. Bacha­don miomasini davolashda gonadoliberinlar agonistlaridan zoladeks, dekapeptil, nafarelin, buserelin. Bu vositalar har kuni burunga tomi­ziladi yoki teri ostiga in’eksiya qilinadi, undan tashqari bu vositalar­ni qorin oldiga depo-in’eksiya qilish ham mumkin. Bu vositalar juda tez ta’sir qilib, miomatoz tugunlar regressini chaqiradi, biroq davo­lashni to’xtatgandan so’ng, qisqa vaqt mobaynida hayz sikli tiklanadi, mioma qaytadan va tez o’sa boshlaydi. Gonadoliberinlar agonistlari ta’­sirining juda qisqaligi tufayli ularni premenopauzada yoki jarrohlik davolashdan oldin qo’llash maqsadga muvofiqdir.

Miomani davolash va homiladorlikning oldini olish maqsadida 38-­50 yoshgacha bo’lgan ayollarga norkolyut 1 tabletkadan hayz davrining 5-ku­nidan 25-kunigacha berish mumkin.

50 yoshdan oshgan ayollarga esa hayzni butunlay to’xtatish uchun 17-OPK­ni 12, 5%-2 ml 2 oy 1 haftada 2 marta, keyin 2 oy haftada 1 marta, so’ngra 2 oy 2 haftada 1 marta qilinadi. Uni uzoq muddat, yillar davomida berish mumkin.

45 yoshdan oshgan ayollarga androgenlardan berish mumkin. Bulardan om­nadren-250mg yoki sustanon 250mg, 1ml dan 1oyda 1 marta 3 oygacha tavsiya qilinadi. Agar bular topilmasa, o’rniga testosteron propionatni 25%­1ml 5 kun harkuni 1 mahal mushak orasiga yuboriladi. Keyin 5ta ukolni kunora va yana 5ta ukolni 2 kunda 1 marta, hammasi bo’lib 15 taga yetka­ziladi yoki hayz siklining 7-14-21-kunlari tavsiya qilinishi mumkin. Agar mioma BQK bilan kuzatilsa, 5% testosteron propionat 1,0 3 oy mobaynida yuboriladi. Androgenlarni BQK girsutizm alomatlari bo’lsa, menopauza davrida giperkalsiyemiya va libido pasaygan holatlarda tav­siya qilinmaydi.

Mioma 1% hollarda endometriyning raki yoki sarkomasiga aylanishi mumkin. Shuning uchun davolash davrida 3 oy o’tgach bachadon ichini qi­rib gistologik tekshirish va shu bilan birga hayz siklini funksional testlar yordamida doimiy nazorat qilib turish kerak. Iloji boricha hayz siklining ikki fazali bo’lishiga erishish kerak.

Gormonal vositalarni qo’llashga qarshi ko’rsatmalar: anamnezida trom­boemboliya va tromboflebit, venalar varikoz kengayishi, gipertoniya ka­salligi, jigar va o’t yullari kasalliklari, revmatizm, qandli diabet, otoskleroz, yomon sifatli o’smalar tufayli o’tkazilgan operatsiyalar.