Babayeva d. R

276

---

Zuhra.  Quyonlar Bo‘ridan qutilganiga xursand bo‘lganidan  sak- 

rab  o‘ynay boshlaydilar.  Birdan mashinalardan bin  quyonchani urib 

yuboradi.  «Tez  yordam»  mashinasi  yetib  keladi  va  quyonchaning 

oyog‘ini gipslab qo‘yadi.  Quyonlar yo‘l harakati qoidasiga rioya et- 

may ko‘chada o‘ynaganlari uchun shikast yeydilar.

Har  uchala  tarbiyalanuvchi  ham  yo‘l  harakati  qoidalarini  ku- 

zatganlari  asosida  esda  saqlab  qolganlarini  to‘g‘ri  izchil,  gapirib 

beradilar.

Ularning  hikoyasini  boshqa  bolalar  to‘ldiradilar.  Katta  guruh 

bolalarining  kuzatgan  voqeani  esda  saqlashi  asosida  nutqni  ri­

vojlantirishga  yordam  beruvchi  hikoyasi  ham  samarali  ekanligi 

namoyon  bo‘ldi.  Ko‘rganlarini  esda  saqlash  asosida  hikoya  tu- 

zish  bilan  bir  qatorda,  o ‘ylab,  tasavvur  etish,  hikoya  qilish  ham 

nutqo‘stirishning  samarali  usullaridan  sanaladi.  Tasavvur  etish 

kichik  va  o‘rta  bog‘cha  yoshidagi  bolalarda  o‘yin,  ko‘rish,  rasm 

chizish  vositasida  pay do  bo‘Isa,  nutq  faoliyatida  katta  yoshida 

tarkib  topa boshlaydi  va  ijodiy  xusuriyat  kasb  etadi.  Bola  bunda 

hikoyani o‘zi yaratadi,  ijod qiladi,  qahramonlarining harakatlarini 

o‘ylab topadi.

Bu  faoliyatda  «o‘ylash»,  «o‘ylab  topish»,  «ijod  qilish»  muhim 

sanaladi.  Bunda  dastlab  tarbiyachi  hikoyani  boshlab  berishi,  so‘ng 

bolalar  davom  ettirishi  mumkin.  Ала  shu  davom  ettirish,  tugallash 

jarayonida  bola  o‘ylaydi,  ijod  qiladi.  0 ‘ylash,  hikoya  mazmunini 

«to‘qish»da  bolalar  voqea  bo‘lgan joy,  vaqti,  mazmuni,  qahramon- 

laming xatti-harakatlariga alohida e’tibor beradilar. Ayniqsa, mazmun 

bilan birga bolalaming nutq shakliga e’tibor beriladi.

Bu usulda ko‘rgazmalilik,  kuzatish  muhim rol  o‘ynaydi.  Bolalar 

o‘zlari  va  tengdoshlarining  narsalarini  taqqoslaydilar,  o'xshash  va 

farqli tomonlarini bilib oladilar. Bu jarayonda hikoyani «to‘qish» od- 

diydan murakkabga qarab boradi. «Kim tez va chiroyli uy qura oladi?» 

o‘yini  bolalaming  fikrlash  doirasi  nihoyatda  kengligini  ko‘rsatadi. 

Mashg‘ulotning  maqsadi  bolalarni  bir  qavatli  va  ko‘p  qavatli  uylar 

qurish, qurilish vositalari, qumvchilar haqida ijodiy tasavvur etishga, 

o‘ylashga, fikr qilishga yo‘llash,  qumvchilar mehnati  bilan  tanishti- 

rish asosida nutqini rivojlantirishdan iboratdir.

277

---

Qurilish materiallari:  g‘isht, panel, bloklar, ko‘tarma kranlar, yuk 

mashinalar,  ishchilar  uchun  ish  qurollari,  uy  maketlari,  mashg‘ulot 

uchun ko‘rgazmali qurollar vazifasini o ‘taydi.

Bolalar uch guruhga bo‘linib, tarbiyachining topshirig‘i bo‘yicha tu- 

rar joy, bolalar bog‘chasi, do‘kon qurishni boshlab yuboradilar. Qurilish 

materiallari, ish qurollari har uch guruhga bab-baravar taqsimlandi.  Bir 

guruh bolalar rasmga  qarab,  turar joy binosi,  ikkinchi  guruh bog‘cha, 

uchinchi  guruh  esa  do‘kon  quradilar.  Bolalar  faqat  rasmdagi  tasvirga 

qarab emas, o‘zlarining tasawurlaridagi imoratlami qurishlari mumkin. 

Masalan,  rasmdagi  turar joy binosi to‘qqiz qavatli panelli bino bo‘lsa- 

da, kichkintoy quruvchilar negadir besh qavatli g‘ishtli imorat quradilar. 

Do‘kon rasmda ikki qavatli bo‘lsa, ular bir qavatli qilib quradilar.

Imoratlami  qurishda  bo‘sh  qolgan  bolalar  ham  uch  guruhga 

bo‘linib, «quruvchilarga» yordam beradilar (og‘zaki).

Turar joy .hovlisiga  yuk  mashinalari  birin-ketin  kirib  kela  bosh- 

liydi.  Bular yangi turar joyga ko‘chib kelayotgan «xonadon»laming 

yuklari bo‘lishi mumkin.

Ta’lim  muassasasida  ham  bayram  -  qabul  marosimi.  Ona- 

co‘g‘irchoqlar o‘g‘il-qizlarini,  qo‘llarida guldastalari  bilan yetaklab 

kelmoqdalar. Bog‘cha opa-qo‘g‘irchoqlar ulami kutib olayaptilar. 

■

Do‘kon ham gavjum. Hamma qo‘g‘irchoqlar xarid bilan band. 

.

Nihoyat,  asosiy muammo, bolalaming o‘zlari qurgan binolari ha­

qidagi hikoyalari tinglanadi.