B. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ boshqaruv о 'zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus tu ’lint vazirligi tomonidan 5Л342211 — «Korporativ hoshqaruv»

'Ли Якока. Карьера менеджера. Пер. с англ. 1991.
46

---

Bugungi kunda AQSHda korporatsiyalarning ikkita asosiy 
luri 
tarqalgan. Birinchi holatda guruhning birlashtiruvchi yadrosi 
sifatida 
bank xoldingi bo‘lsa, ikkinchida — ishlab chiqarish-texnologik 
tizimi1.
Mazkur guruhlaming xususiyatlari vertikal tarkibning gorizontaldan 
ustunhgi. Konsern bosh kompaniyasi guruhning ko‘plab firmalariga 
nisbatan onalik firma sifatida namoyon bo'lib, ularning ishlab chiqarish 
va moliyaviy faoliyatini kapitalidagi ishtiroki vositasida nazorat qiladi.
Ko‘pgina farqlarga qaramasdan, amerika k^oratsiyalarini ko'pgina 
umumiyliklar birlashtiradi:
— кофогаНу biznes amerika modelining xususiyati iqtisodiyotning 
moliyaviy va ishlab chiqarish sohalarini qat’iy ajratish tamoyilidir. 
Shu munosabat bilan, amerika iqtisodiyotidagi integratsiya jarayon- 
larining muqarrar xususiyatlari sanoat va moliviy sohalaming yaqinroq 
munosabatlarda bo‘lishi oldida turgan to‘siqlarni bartaraf etish masalasi 
qo‘yilishi, korporativ boshqaruvda yirik moliyaviy muassasalaming rolini 
oshirish hamda keyinchalik banklar va sanoat kompaniyalaridan 
konglomeratlarni shakllantirish;
— Amerika davlatining iqtisodiy siyosati «antitrest qonunlari»ga 
qaramasdan bank tizimlarining sanoat tizimlari ustidan nazorat 
o‘matishning nafaqat oldini oldi, balki ushbu jarayonga ko‘maklashdi. 
Hozirgi kunda sanoat korporatsiyalarining aksiya paketlari bank 
monopolistlari qo‘llarida etarli darajada.
Bu banklarga кофога1з1уа siyosatiga bevosita ta ’sir ko'rsatishi 
imkonini beradi (nafaqat soliq tizimi bo‘yicha maslahat faoliyatini 
o‘tkazish bilan c-hegaralanib qolmay).
Banklar tizimini rivojlantirishga yo‘naltirilgan Germaniya modeli 
mamlakatlarning sanoatni rivojlanishning dastlabki davrida qo‘shimcha 
moliyaviy resurslarga ehtiyoji katta boMgan ammo ularni moliyaviy- 
kredit tizimisiz mustaqil ravishda tuzishga qodir bo'lmagan. Bir tomon- 
dan bu sanoat ishlab chiqarishda rentabellik darajasi o‘z foydasini 
reinvestitsiya qilish hisobiga mustaqil rivojlanish uchun etarli bo‘lmagan. 
Boshqa tomondan ushbu mamlakatlar uchun tarixan moliyaviy bozorlar 
rivojlanishining past darajalari hos bo‘lgan.
Shuning uchun sanoat кофога1Б1уа1а11 aholi o'rtasida aksiyalar 
emissiyasi orqali qo‘shimcha kapitallami akkumulyatsiya qila olma- 
ganlar.